زمستان شگفت انگیز بوشهر

بوشهری ها /  مرتضی رضایی : امسال پاییز و زمستانی به غایت شگفت انگیز داشته ایم. تا کنون کمتر سالی را می توان در طی سه دهة گذشته و حتی بیشتر مشاهده کرد که چهار پدیدة بیگانه با اقلیم بوشهر را یکجا در خود داشته باشد. سال آبی را در پاییز امسال در شرایطی آغاز کردیم که کلیة پیش بینیها حکایت از آن داشت ما پاییزی خشک و کم بارش را پشت سر خواهیم گذاشت و چنان هم شد که شد. به طوری که تا ابتدای دی ماه در بوشهر تنها 5 میلیمتر و در سراسر استان چیزی در حدود 30 میلیمتر بارش داشتیم. این به معنای آن بود که 70 درصد بارشهای امسال ما نسبت به سالهای گذشته کاستی گرفته بود.
در حالی که زنگ خطر بحران به صدا در آمده بود، وضعیت وخیم تر شد و دومین رفتار عجیب طبیعت در بوشهر خود را نشان داد: یک باره زمستان ما تابستانه شد. افت محسوس دما در ابتدای پاییز جای خود را به افزایش بی سابقه و بی ضابطة دما در میانة پایین و اوائل زمستان داد تا به آنجا که در بسیاری از اماکن عمومی و خصوصی اقدام به روشن کردن کولر نمودند. گرمای بی سابقة هوا در میانة زمستان طلیعة خشکسالی عمیق و تابستانی بسیار پر چالش را به همه می داد.
اما طبیعت یک باره در میان بهت و حیرت همه که تا کنون هم فرو نگرفته است به جای آنکه ابعاد خشکسالی را بیشتر بر ملا کند در رفتاری جنون آمیز بوشهر را به چنگان چنان سرمای سختی در انداخت که شاهد بارش بی سابقه ترین برف در تاریخ ثبت شدة هواشناسی استان بوده ایم. بارش برف نه فقط در ارتفاعات استان قابل ملاحضه بود حتی برای ساعاتی در خود شهر بوشهر نیز بارش برف شدت گرفت تا سردر گمیهای ما در برابر طبیعت فزونی بگیرد. این سومین رفتار و عجیب ترین رفتارهای زمستان بود که خسارتهای قابل ملاحظه ای نیز به کشاورزی استان تحمیل کرد. اما خسارت بارتر از آن هم در راه بود و طبیعت به خشم آمدة این سیاره پدیدة دیگری نیز رو کرد.
سالی که با خشکسالی و کم بارشی کم سابقه آغاز شد، با افزایش شدید دما و تابستانه شدن زمستان پی گرفته شد و ناگهان به کاهش برودت هوا تا به زیر صفر و بارش بی سابقة برف در استان رسید، اینک به اَبَر بارشهای بی نظیر رسیده است و نیمی از استان را به ویژه شهرستانهای جنوبی را درگیر سیل کرده است تا چهارمین رفتار بی سابقه طبیعت خود را در پیوند با سه رفتار دیگر در یک سال نشان دهد. بارشهایی به اندازة کل بارشهایی که باید در طول یک سال انجام می گرفته است در این یک هفته باریده. بارشهای بسیار شدید و حجیم که از شمال تا جنوب استان را در گرفته و به جای آنکه نوید پایان دوران خشکی را بدهد و شوق و ذوق برآورد، بر ترس و هراس همگان افزوده است. گذشته از بیم و واهمة ناشی از روان شدن سیل و به بار آمدن خسارات میلیاردی به شهرها و روستاها و زیرساختهای ضعیف استان، همه در حیرت این رفتارهای طبیعت هستند. رفتاری که قابل درک نیست و خبر از آغاز دورانی سخت تر می دهد.
بوشهر اقلیمی خشک و شکننده دارد. بارشها در استان کم است؛ کمتر از بارشهای سالانة کشور که خود آن بارشها هم در مقیاس جهانی زیر یک سوم نرم جهانی است. مهمترین منابع تغذیه کنندة منابع آبی استان بارش های سالانه است که باید تدریجی و ممتد اتفاق بیفتد تا سفره های زیر زمینی و آبخوانها را به نحو مطلوبی سیراب کند. اما اینگونه بارشهای یک باره جز به بار آوردن خسارتهای هنگفت بر جسم و خاک و سازه های انسانی حاصل دیگری به همراه ندارد و نمی تواند به صورت حداکثری جذب زمین شده و زمین را سیراب کند. عموماً بر سطح دشتها روان می ماند و زیر تابش بی امان خورشید تبخیر می شود تا در سراشیبی به سوی دریا وارد خلیج فارس می گردد.
نگرانیها رو به فزونی است. امسال سراسر، سال شگفتیها بود. اما این رفتار جنون وار طبیعت در استان ما شگفت آورتر از سایر همتایانش در سال 1395 بود. بسیاری از کارشناسان استان بروز چنین رفتارهای خارج از روال بلند مدت آب و هوایی استان را نشانه ای بر تغییر اقلیم می دانند.  تغییر اقلیم پدیده ای دست ساز بشر است که مهمترین عامل برسازندة آن افزایش بی سابقة گازهای گلخانه ای در اتمسفر نازک کرة زمین است. گازهای متان، دی اکسید کربن و حتی بخار آب از جمله گازهای گلخانه ای هستند که نور تابیده شده از خورشید به سطح زمین را در خود نگه داشته و به صورت انرژی گرمایی در می آورند و مانع از خروج این گرما از اتمسفر زمین می شوند. دانشمندان برای فهم بهتر آن از مثال پتو استفاده می کنند؛ این گازها همچون پتویی هستند که مانع از خروج گرمای ساطع شده از پیکر و کالبد زمین می شوند، درست مثل پتویی که ما دور خود بپیچیم و گرمای بدن ما را به ما بر گرداند. این امر باعث می شود که دمای کرة زمین افزایش پیدا کند. افزایش دمای کرة زمین کلیة رفتارهای طبیعی این سیاره را مختل کرده است. بروز خشکسالیهای گسترده و طولانی مدت در اقصی نقاط جهان، بارش های سیلابی و بروز طوفانهای بسیار گسترده و بی سابقه در جا به جای سیاره و همچنین یخبندانها و بروز برودتهای بی سابقه در مناطق بالاتر مداری کرة زمین از جمله وقایعی است که در طول چندسال گذشته خانمان بسیاری از انسانها را تباه کرده و صدها میلیارد دلار خسارت به بار آورده. پدیده ای شوم که بنیاد زندگی جمعی و مسالمت آمیز انسانها در کنار یکدیکر را نیز با مخطرات جدی روبه رو کرده است.
تغییر اقلیم با این زمستان شگفت انگیز و پر حاشیه ای که بوشهر پشت سر گذاشته است با تمام زنگ های هشدارش در استان به صدا در آمده. تشکیل ستاد بحران استان برای واکنشهای مقطعی دردی را دوا نمی کند. مشخص است که در توالی سالها این گونه رفتارهای شگفت انگیز از طبیعت بسیار سر خواهد زد و صدمات و لطمات بسیاری در استان پدید خواهد آورد و حتی به نوعی آیندة تمدنی این استان را به خطر خواهد انداخت. لذا تشکیل کارگروه های مرتبط با پدیده ای که حیات انسانی را در استان با تهدید رو به رو کرده است برای تعیین راه کارهای میان مدت و بلند مدت مقابله با این وضعیت از جمله ضرورتهای خدشه ناپذیری است که باید در دستور کار مسئولان قرار بگیرد. بوشهر توسط دست طبیعت به مسیری کشیده شده است که قدرت مخرب طبیعت را جز با مهار عقلانی خرد جمعی نمی توان به کنترل درآورد. آیا هشدار تمام عیار طبیعت در استان شنیده می شود؟

منبع : پیام عسلویه