فرهنگ / شناسه خبر: 20563 / تاریخ انتشار : 1396/8/29 11:47
|
در گفتگو با دو نویسنده و شاعر ادبیات کودک و نوجوان مطرح شد؛

جای خالی کتاب در تبلیغات رسانه ملی

آنچه که ادبیات کودک و نوجوان ما را ویران کرده است، کتاب های سفارشی است. بسیاری از سازمان ها علی رغم اینکه ، کانون متولی نشر کتاب های کودک و نوجوان است، اقدام به انتشار کتاب های این حوزه می کنند که....

بوشهری ها /سودابه زیارتی

 

 

هفته گذشته، بوشهر میزبان دو تن از نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان بود؛ حسین تولایی و سمیرا قیومی به دعوت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان در هفته کتاب و کتاب خوانی، مهمان مخاطبان بوشهری خود بودند. این حضور بهانه ای بود تا گپ و گفتی صمیمانه میان ما و ایشان شکل گرفته و شما را نیز به حلاوت آن مهمان کنیم.

سمیرا قیومی مولف کتاب «لولو آلبالو»، «خنده های تربچه ای»، «صورتی مثل ابر»، «حکایت آفتاب گردش» و... است. می گوید از سال 89 به صورت رسمی و جدی برای کودک و نوجوان می‌‌نویسم. البته او پژوهش هایی هم در حوزه ادبیات بزرگسال دارد:

شاعری که دفتر شعرش را در دانشگاه جا گذاشت

«از سال 79 به صورت پاره وقت در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همکاری می کنم. از همان زمان می نوشتم اما این نوشتن به شکل رسمی، از زمان فارغ التحصیلی‌ام از دانشگاه شروع شد. رشته تحصیلی من در دانشگاه ادبیات بود اما به قول «سلمان هراتی» که می گوید: «شاعری وارد دانشگاه شد و دفتر شعرش را در دانشگاه جا گذاشت»، شرح حال ما نیز همین است؛ در دانشگاه به دلیل مشغله درسی که داشتم با قصد انتشار و چاپ، کمتر می نوشتم اما از سال 89 یا 90 به صورت جدی تری وارد این عرصه شده و نوشته هایم را در اختیار انتشارات قرار دادم. آثار آفرینشی در حوزه کودک و نوجوان دارم و کارهایی هم دارم که به صورت پژوهشی است و در حوزه بزرگسالان. البته کارهای پژوهشی و مقالاتی نیز در حوزه ادبیات کودک و نوجوان دارم.»

حجم زیاد آثار ترجمه‌ای و مغفول‌ماندن آثار تالیفی

«اگر الان در بازار نشر، حجم کتاب های ترجمه را ببینید، متوجه این ضرورت می شوید که باید خودمان برای کودکانمان بنویسیم. رقابت در این زمینه آنقدر زیاد است که شاید به ازای هر 10 کار ترجمه، یک کار تالیفی چاپ می شود. البته این آمار دقیق نیست و آن را به صورت مثال عنوان می کنم. از طرفی نیز بچه ها هم شاید آنقدر که نویسندگان کتاب های ترجمه شده را می شناسند، نویسندگان ایرانی را نمی شناسند و شاید بتوانیم چند نویسنده بنام مثل فرهاد حسن زاده، مصطفی رحماندوست و ... از این امر جدا کنیم. این مساله دردناکی است که ما چیزی از خودمان برای بچه های کشورمان نداشته باشیم.»

خلاقیت در معرفی کتاب کودکان و نوجوانان را ترغیب به مطالعه می‌کند

«در حال حاضر در تهران اتفاقات خوبی در جریان است. به عنوان مثال، «لاک پشت پرنده» مراسمی است که به بررسی کتاب های تالیفی می پردازد و در هر فصل و همراه با برگزاری جشن امضا در فروشگاه های شهر کتاب، آن ها را به بچه ها معرفی می کند. یا زمانی که کتاب «خنده های تربچه ای» من چاپ شد، انتشارات علمی فرهنگی، طبق تصویر کتاب(تصویرگری این کتاب جایزه گرفت) عروسک کاراکترهای این کتاب را ساخت، کیف، کارت پستال و... را تهیه و در اختیار بچه ها قرار داد. این خلاقیت مورد استقبال خوبی قرار گرفت و در فاصله بسیار کوتاهی کتاب ها فروخته شد و به چاپ دوم رسید. این قبیل کارها، باعث جذب و ترغیب کودکان و نوجوانان به کتاب و شناختن نویسندگان کشور می شود.»

 

حسین تولایی(همسر سمیرا قیومی) یکی از شاعران حوزه و کودک و نوجوان مولف آثاری همچون: «بیا چند شاخه حرف بزنیم»، «درخت عاشق پرنده است»، «وصال نام تمام خیابان‌هاى‌ جهان است»، «پشت صحنه‌ى دلم»، « شماره تلفن پرنده‌ها» و.... تولایی معتقد است برخی ممیزی ها در حوزه نشر آثار کودک و نوجوان لازم و منطقی است. او همچنین از رسانه ملی گلایه‌‌مند است و جای کتاب را در تبلیغات این رسانه خالی می داند. تولایی عمده مشکلات این حوزه را اینگونه با ما در میان گذاشته است:

سازوکار دولتی در زمینه معرفی کتاب‌های داخلی به بازار جهانی وجود ندارد

«ما در زمینه ترجمه آثار فارسی به زبان های دیگر، کمبود داریم اما مترجمان آثار انگلیسی به فارسی زیاد هستند. از طرف دیگر انتشار این گونه کتاب ها هم به نفع ناشر است. نگاه ما به کتاب های کودک و نوجوان نباید بازاری و تجاری باشد. ناشرین این حوزه هم با توجه به قیمت و هزینه بالای کاغذ، اخذ مجوز و عبور از مراحل اداری و بروکراسی و... به انتشار اینگونه کتاب ها روی می آورند و در این میان مخاطب (کودک و نوجوان) است که زیان می بیند. از طرفی ساز و کاری هم برای ناشری که قصد دارد کتابش را به بازار جهانی معرفی کند، وجود ندارد. در سال های گذشته به همت انجمن نویسندگان کودک و نوجوان اتفاقات خوبی افتاده است. 2 سال است که در نمایشگاه بین المللی کتاب کودک و نوجوان فرانکفورت، کتالوگی را به صورت الکترونیکی آماده کردند که شامل نام 200 نویسنده و آثار آن ها بود این کاتالوگ در سایت nevisak.ir قرار داده شده است. (سایت انجمن نویسندگان کودک و نوجوان) اما باز هم در این زمینه ساز و کار دولتی وجود ندارد.»

برخی ممیزی ها ضرورت دارند

«در حوزه کتاب کودک و نوجوان نیز ممیزی وجود دارد. یک سری مضمون ها و موضوعات وجود دارند که ممیزی می شوند و البته بنده معتقدم هرچند که کلمه سانسور و ممیزی بار منفی دارد اما برخی از آن ها ضرورت دارند و باید انجام بشود. این مساله را بدان جهت می گویم که حساسیت های ویژه ای در زمینه آموزش و تربیت کودکان وجود دارد که باید حتما در نظر گرفته شود اما شدت آن به اندازه ممیزی در کتاب های حوزه بزرگسال نیست. این ممیزی تنها در تالیف نیست و در ترجمه نیز وجود دارد. البته گاهی نیز این سانسور غیر منطقی است. وقتی کتابی ترجمه می شود در حقیقت فرهنگ آن کشور در حال انتقال است و به عنوان مثال وقتی عکس یک حیوان مثل خوک در زمان ترجمه و تصویرگری به گربه تبدیل می شود، عیر منطقی است و ما نمی توانیم یک حیوان را از دایره اطلاعات فرزندانمان حذف کنیم اما خب همانطور که گفتم برخی نکاتی هم در این کتاب ها وجود دارد که بر اساس فرهنگ آن کشور با گروه سنی مخاطب خودش مطابقت دارد اما در کشور ما پذیرفته نیست و حذف آن نیز منطقی است.

من معتقدم برخی مطالبی که در حال حاضر منتشر می شود مناسب گروه های سنی کودک و نوجوان ما نیست و اگر من مسئول بودم، اجازه چاپ آن ها را نمی دادم. نه به جهت اخلاقی و تربیتی بلکه به این دلیل که ادبیات و شعر کودک و نوجوان را به انحراف می کشاند. به عنوان مثال شاعر کودک و نوجوان، ضرب المثل های بزرگسال را در شعر خودش می گنجاند و این در حاالیست که فرزند ما نمی تواند معنی آن را درک کند»

کتاب‌های سفارشی ادبیات کودک و نوجوان را ویران کرده است

«آنچه که ادبیات کودک و نوجوان ما را ویران کرده است، کتاب های سفارشی است. بسیاری از سازمان ها علی رغم اینکه ، کانون متولی نشر کتاب های کودک و نوجوان است، اقدام به انتشار کتاب های این حوزه می کنند که بسیار هم ضعیف هستند و گاه اصلا مربوط به این حوزه هم نیستند. ادبیات کودک و نوجوان در ایران، قدمت زیادی ندارد اما در حال حاضر نسبت به گذشته‌ای نه چندان دور، پیشرفت زیادی داشتیم. این مساله را به لحاظ پیدایش نویسندگان و شاعران جوان و خوش فکر و خوش ایده می گویم. ما الان نسل شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان خلاقی داریم. به لحاظ کارهای نو و ایده های جدید نیز آثار بسیار خوبی را در حوزه کودک و نوجوان داریم.»

تعداد فست فودی ها از کتابخانه ها بیشتر است

«در زمینه یک مساله نسبت به سال های گذشته به شدت عقب رفتیم و آن هم تیراژ کتاب است. کانون پرورش کودکان و نوجوانان در گذشته کتاب هایی با تیراژ 50 هزار، 70 هزار و... منتشر می کرد اما الان این تیراژ گاهی به هفت هزار می رسد. این تیراژ به نسبت 13 میلیون دانش آموزی که داریم واقعا ناچیز است. کاهش تیراژ کتاب یکی از چالش های مهم ما است که ارتباط مستقیم با کاهش سرانه مطالعه دارد. در مقابل تعداد فست فودی ها از کتابخانه ها بیشتر است. خب در این شرایط فرزندان ما فست فود را بیشتر از کتاب خانه ها می بینند و وضعیت همین می شود که می بینید.»

جای خالی کتاب در تبلیغات صدا و سیما

«صدا و سیما به عنوان رسانه ملی و پر مخاطب می تواند نقش مهمی در ترغیب مردم به کتاب خوانی و افزایش سرانه مطالعه داشته باشد. متاسفانه این رسانه در برنامه های خود کمتر به این مساله می پردازد و حتی در تبلیغاتش نیز جای کتاب خالی به شدت مشاهده می شود. این در حالیست که کتاب «دا» و «دختر شینا» با تبلیغات گسترده در صدا و سیما به چندین و چند چاپ رسید و این جای سوال دارد که چرا در رسانه ملی، نه کتاب های حوزه کودک و نوجوان و نه نویسندگان آن، معرفی نمی شوند. اگر نهادهای مختلف کشور در این زمینه با هم تعامل داشته باشند، روند رو به رشد سرانه مطالعه کتاب به ویژه در حوزه ادبیات کودک و نوجوان شاهد خواهیم بود.»

کلیدواژه

حسین تولایی

سمیرا قیومی

ادبیات کودک و نوجوان

کانون پرورش

بوشهر

ارسال نظرات

captcha
کلینک زیبایی
نمایشگاه  پتروشیمی