گفتگو با امیر حسین زنگنه فرزند زنده یاد حسن زنگنه در پنجمیم سالکوچ پدر
بوشهری ها / هرچند این روزها حال خلیج فارس خوب نیست و دشمنان در تلاش هستند تا سایه خود را برخلیج نیلگون فارس بیندازند با این حال نمی شود از استاد حسن زنگنه خلیج فارس پژوه که آثار فاخر و ارزشمندش در شناسایی خلیج‌فارس و تقویت هویت‌بخشی و عزت نفس ایرانیان سهم به‌سزایی داشته، یاد نکنیم. حسن زنگنه در تاریخ 5 خرداد ١٣٢٨ دیده به جهان گشود. پیشرفت او در یادگیری زبان انگلیسی بدان حد بود که در دوران دبیرستان همزمان در دو شرکت خارجی که مسئولیت ساخت اسکله بوشهر را بر عهده داشتند به عنوان مترجم کار می‌کرد. در سال 1346 موفق به اخذ دیپلم از دبیرستان سعادت شد و در آزمون زبان انگلیسی که سپاه دانش برگزار کرده بود در سطح کشور نفر اول شد و به جای تدریس در روستا به‌عنوان مترجم «یونسکو» مشغول به کار شد.سپس ده سال در نیروی دریایی ارتش کار کرد و در این مقطع بود که به مسائل تاریخی پیرامون خلیج فارس بیش از پیش علاقه‌مند شد و به ترجمه آثاری با محوریت خلیج فارس شناسی گرایش پیدا کرد. در پنجمین سالگرد مرحوم زنگنه به سراغ فرزند خلفش مهندس امیرحسین زنگنه (دانش‌آموخته رشته حقوق بین‌الملل در مقطع کارشناسی ارشد و مدیر موسسه خلیج‌فارس پژوهی استاد زنگنه تا بیشتر با آثار مرحوم زنگنه آشنا شویم. امیرحسین زنگنه معتقد است در شرایطی که کشورهای حوزه عربی خلیج فارس قصد ربودن این نام را داشتند، مرحوم زنگنه جز اولین هایی بود که با تن بیمار با یک قلم از نام خلیج تا ابد فارس پاسداری کرد.
اگر بخواهی حسن زنگنه را برای خوانندگان ما معرفی کنی چه می گویی؟
ابتدا باید بگویم که بوشهر از دیرباز دارای یک فرهنگ بسیار غنی بوده؛ فرهنگی که بومی است. ما دانشمندان و فرهیختگانی داریم که هرکدامشان در عصر خودشان توانستند تحولی شگرف در فرهنگ این خطه به‌وجود آورند .اساتید بسیاری هستند که در زمینه های مختلف خوش درخشیدند . با این حال در خصوص پیشینه فرهنگی پدر به خصوص در زمینه نشر و انتشار کتاب، من به دو قسمت قبل و بعد از انقلاب تقسیم می‌کنم. متاسفانه ما از سال‌های بعد از انقلاب تا سال ۷۰ و ۷۱ ایست و سکون فرهنگی داشته‌ایم اما دوباره با تاسیس بنیاد ایران‌شناسی به همت مرحوم نبوی و اجماع فضلا، فرهیختگان و نخبگان فرهنگی، آغازگر یک حرکت نوین در استان بوشهر می‌شویم.
در سال ۷۳ وقتی قرار می‌شود که کنگره رئیسعلی دلواری برگزار شود منابع و آثاری در رابطه با مبارزات ضد استعماری مردم تا آن زمان در دست نبود. فقط یک کتاب به نام «دلیران تنگستان» که از مرحوم رکن‌زاده آدمیت وجود داشت که آن هم به‌صورت بسیار خلاصه و موجز تالیف شده بود. با کوشش فراوان در این بزرگداشت دو کتاب از مرحوم زنگنه به نام‌های «لشکرکشی انگلیس به جنوب ایران» و «هجوم انگلیس در جنگ جهانی اول» رونمایی شد. از همین ایام بود که خلیج‌فارس‌پژوهی به همت پدرم آغاز می‌شود. البته ناگفته نماند عزیزانی هم بودند که در راستای خلیج‌فارس پژوهی فعالیت‌هایی کرده بودند مثل مرحوم سدید السلطنه و مرحوم فرامرزی آثاری را از خودشان در این رابطه به جا گذاشته بودند. پس از آنها، احمدخان گراشی با نام دانشگاهی دکتر احمد اقتداری ملقب به پاسبان خلیج فارس آثاری را ارائه داد اما همه این منابع کافی نبوده است. به‌خصوص برای عظمت و گستردگی نامی به وسعت خلیج فارس مرحوم‌حسن زنگنه به سهم خود کوشید که خلیج فارس را از نگاه سفرنامه‌نویسان، جهانگردان، سفیران و پژوهشگران غربی بازگردان کند. به نوعی می توان گفت پدرم تکمیل کننده و یا تمام کننده راهی بود که دکتر اقتداری یا مرحوم فرامرزی آغاز کردند.
او روش نوینی که متشکل از تحقیق، ترجمه و پژوهش بود، در راستای خلیج‌فارس پژوهی به‌وجود آورد که البته عواملی در موفقیت وی دخیل بودند. به عنوان مثال اشراف همه‌جانبه پدرم به تاریخ منطقه، تسلط کافی به زبان انگلیسی (چون که از زمان جوانی و نوجوانی مترجم شرکت‌های انگلیسی بود و پس از آن مترجم یونسکو می‌شود و زبان انگلیسی را به صورت حرفه‌ای ادامه می‌دهد) و شناخت خوبش از دریا و دریانوردی به واسطه تجربه ی که در اثر 10 سال خدمت در نیروی دریایی ارتش کسب کرد.
آثار مرحوم زنگنه تنها در حوزه خلیج فارس شناسی بود؟
مرحوم زنگنه نه‌تنها در حوزه خلیج‌فارس‌پژوهی آثاری ترجمه کرده اند بلکه پیرامون تاریخ مبارزات ضد استعماری مناطق جنوب نیز تحقیق کرده و کتاب ترجمه کرده اند. پیرامون اتفاقات تاریخی رویدادی که در 28 مرداد روی داد همچنین انقلاب مشروطه نیز تالیف و ترجمه داشته است. در این خصوص می توان به کتاب «نقش ارامنه در انقلاب مشروطیت» و مهمتر از آن کتاب « اسناد سازمان سیاه در رابطه با کودتای 28 مرداد» ، اشاره کرد . کتابی که در یکی از نشست‌هایی که در پاریس برگزار شد، جایزه دریافت کرد. البته متذکر شوم ترجمه آن با همکاری غلامرضا وطن‌دوست صورت گرفت. با این حال باید بگویم بیشترین آثار مرحوم زنگنه درحوزه شناساندن حقایق تاریخی بود که در خلیج فارس رخ داده اما مظلوم و منزوی واقع شده‌اند.
آیا اثری از پدرتان هست که هنوز به چاپ نرسیده باشد؟
بله، پدر یک کتاب در خصوص بندر لنگه دارد که به‌زودی منتشر می‌شود. کشکول کتاب دیگری متشکل از ضرب المثل های انگلیسی است که به فارسی ترجمه شده است. تلاش می کنم که این کتاب و حتی پکتاب هایی که نیاز به تجدید چاپ دارند چاپ و منتشر کنیم.
مرحوم پدرتان در کدام کتاب توصیف جامع‌تری به خلیج فارس داشت؟
ببینید همه آثار پدرم در تکمیل آثار دیگری است؛ یعنی آنها مکمل همدیگر هستند. نمی‌توان آثاری را جدای از دیگر آثار خواند و مورد مطالعه قرار داد. در همه آنها نکات حائز اهمیتی در خصوص خلیج‌فارس و تاریخ مبارزات ضد استعماری جنوب درج شده است. او با تعصب و میهن‌پرستی خاص خودش شروع به ترجمه، تالیف و پژوهش در زمینه خلیج‌فارس کرد. کتاب‌های پدرم در خصوص خلیج فارس به خواننده کمک می‌کند که تمام نقاط کور پیرامون تاریخ آن روشن شود.
یک خاطره از پدرتان توصیف کنید؟
خاطرم می‌آید که من در دوران کودکی به اقتضای سن و سالم، هرگاه شیطنتی می‌کردم یا جایی خطایی مرتکب می‌شدم که نیاز به تنبیه بود، مرحوم زنگنه یک کتاب به من می‌داد (که معمولا آثار چارلز دیکنز بود) و می‌گفت این کتاب را می‌خوانی و ظرف دو یا سه روز که آن را به پایان رساندی، باید راجع به آن کنفرانس بدهی که محتوای کتاب از چه قرار بوده یا که این کتاب را به‌صورت خلاصه‌نویسی شده به من تحویل دهی! این ماندگارترین خاطره‌ای است که همیشه از پدرم در ذهنم باقی مانده است.
سخن پایانی؟
به‌عنوان یک عضو کوچک از جامعه فرهنگی استان این انتظار را دارم که مسوولان در میان این همه گرفتاری، عزل و نصب‌ها و بازی‌های پشت پرده سیاسی، اندکی هم برای مسائل فرهنگی وقت بگذارند. جامعه فرهنگی را به‌خصوص در این ایام که پر از مشکلات مبهم اقتصادی است، به حال خودشان رها نکنند و نگذارند که متولیان این عرصه دغدغه نان داشته باشند! ای‌کاش مسوولان برای جامعه فرهنگی بسته‌های تشویقی و حمایتی از قبیل بیمه، امنیت شغلی و... در نظر می‌گرفتند تا حداقل بخش کوچکی از گرفتاری‌های مادی و معیشتی این عزیزان رفع شود
باید مسوولان کاری کنند تا کارهای فرهنگی استمرار داشته باشد. اگر آنها از تجمل‌گرایی و تشریفات اداری که امروزه شاهد آن هستیم، مقداری کم کنند، بدون شک استان ما از لحاظ فرهنگی ضرر نخواهد کرد! چراکه این بودجه‌های غیرضروری بهتر آن است که در راه ارتقای کیفی فرهنگ استان هزینه شود. شوربختانه این تجملات، هم با سنت‌های ملی-مذهبی ما منافات دارد و هم با آرمان‌های انقلاب. این تجمل‌گرایی ها باید برچیده شود و خرج تعاملات فرهنگی استان شود. ای کاش در حوزه فرهنگی «عدالت» اجرا می‌شد! این سخن آخر من است.| |
منبع : پیام عسلویه
عکس
