خداوند متعال در آیه ۴ سوره مبارکه نساء می فرماید: ((وآتو النساء صدقاتهن )) مهر زنان را به عنوان بخشش پرداخت نمایند، و کابین را از آن جهت صداق گویند که دلیلی به صادقانه بودن خواست و دوست داشتن مرد است یا آن که نشان دهنده صداقت ایمان مرد می باشد.
مستنبط از ماده ۱۱۸۲ قانون مدنی به محض وقوع عقد نکاح و اجرای صیغه عقد، زن مالک تمام مهریه می شود و می تواند هر گونه تصرفی که بخواهد در آن انجام دهد؛ هم چنین ذیحق هر شرطی که در ضمن آن عقد شرط شده باشد.
در کشور ما معمولاً در چند دهه اخیر بانوان و خانواده هایشان بیشتر به سکه بهار آزادی، طلا و جواهر، وجه نقد و املاک غیر منقول نظیر زمین، آپارتمان، منزل ویلایی، مغازه و ... جهت تعیین به عنوان مهریه تمایل دارند، هر چند مطابق قانون هر چیزی که مالیت داشته باشد و از نظر عرفی و عقلی در مقابل آن وجهی و پولی پرداخت می‌شود قابل تعیین به عنوان مهر است، خانواده های که قصد تزویج دختران خود را دارند جهت پیشگیری از مشکلات حقوقی پیرامون مهر و سهل الوصول نمودن مهریه می توانند درخواست اخذ ضمانت مهریه توسط اشخاصی که دارای تمکن مالی مناسب باشند مثل پدر داماد، مادر داماد، برادر داماد و غیره یا هر شخص دیگری را نمایند.
چنانچه در آینده داماد معسر شود و توان مالی نداشته باشد مهریه از شخص ضامن اخذ می گردد و بدون وسیله مهر سهل‌الوصول تر می گردد و مطابق قانون جدید و به جهت حمایت از خانواده ها به تعداد ۱۱۰ سکه امکان جلب مرد به علت نپرداختن مهریه وجود دارد و مازاد بر آن در صورتی که مرد تمکن مالی داشته باشد قابل توقیف می باشد و جلبی برای مازاد بر آن صادر نمی‌شود، لازم به توضیح است در خصوص تعداد ۱۱۰ سکه نیز چنانچه اعسار مرد تا این تعداد ثابت شود و حکم قطعی بر اعسار و ندار بودن مرد صادر گردد جلب صادر نمی‌شود.
در تعیین مهریه عبارت عندالمطالبه و عندالاستطاعه وجود دارد که این دو عبارت با هم متفاوت می باشند و نحوه وصول مهریه را کاملاً تحت تاثیر خود قرار خواهند داد.
در مهریه عندالاستطاعه امکان جلب مرد به ممنوع الخروج کردن وی وجود ندارد و چنانچه استطاعت مالی داشته باشد و اموالی از ایشان موجود باشد می‌توان آن را توقیف نمود ولی در مهریه عندالمطالبه ظرفیت‌های حقوقی فوق‌الذکر وجود دارد.
در خصوص اجرا گذاشتن مهریه ای که سند نکاحیه رسمی داشته باشد (در ازدواج های قدیم سند نکاح به صورت کاغذ عادی بوده است) از طریق اداره اجرای ثبت اسناد امکان پذیر است ولی چنانچه سند فوق رسمی نباشد فقط از طریق محاکم صلاحیت دار دادگستری قابل پیگیری و مطالبه است.
جهت اجرای مهریه از طریق اجرای ثبت می بایست اصل عقد نامه یا رونوشت آن را در اختیار داشته به دفتر خانه ثبت کننده عقد نکاح مراجعه و تقاضای صدور اجرائیه را نمود
.
لازم به توضیح است اجرا گذاشتن مهریه از طریق اجرای ثبت در دو مورد دارای اهمیت زیاد و منجر به نتیجه مطلوب می گردد، اول آنکه سرعت در پیگیری و ممنوع الخروج نمودن مرد و دوم چنانچه مرد دارای تمکن مالی و اموالی به غیر از مستثنیات دین جهت توقیف داشته باشد توقیف می گردد.
سردفتر درخواست زن یا وکیل ایشان را به صورت کتبی دریافت و اجرائیه را به میزان مهریه تقاضا شده توسط افراد مذکور صادر و آن را به آدرس مرد که در عقدنامه درج شده است از طریق پست سفارشی ارسال می نماید.
بعد از ابلاغ به مرد تشکیل پرونده در اجرای ثبت بلافاصله امکان توقیف اموال رسمی مرد وجود دارد و زن نمی تواند در اداره ثبت تقاضای جلب مرد را به علت نداشتن اموال درخواست نماید و چنانچه اموالی از مرد موجود باشد توقیف و طی فرآیند مزایده به فروش و وجه حاصل از آن را در قبال مبلغ مهریه به زن تقدیم می گردد.
چنانچه مرد بعد از اجرا گذاشتن مهریه به قصد نپرداختن مهریه اموال خود را بفروشد، این موضوع مصداق فرار از دین محسوب می گردد و چهار ماه تا دو سال حبس برای مرتکب در بر خواهد داشت.
حسن لهراسبی
وکیل پایه یک دادگستری
یادداشتی حقوقی به قلم حسن لهراسبی به نام؛
