بوشهریها|این بحران، فراتر از خاموشی موقت یا افت فشار محدود است؛ تهدیدی است علیه امنیت انرژی، توسعه اقتصادی، سلامت محیط زیست و حتی کیفیت زندگی روزمره شهروندان.

بوشهری ها /احسان انصاری/ قطعی‌های گسترده برق، افت فشار گاز، انفجار خطوط انتقال و... نشان دهنده بحران زیرپوستی تأسیسات نفتی و انرژی ایران است. میانگین عمر نیروگاه‌های برق حرارتی ایران بیش از ۲۵ سال و بخشی از شبکه انتقال برق و خطوط گاز حتی قدمتی بیش از ۴۰ سال دارند. طبق ارزیابی رسمی وزارت نیرو و نفت، بیش از ۵۰ درصد ظرفیت تولید برق و ۳۰ درصد شبکه انتقال گاز نیازمند بازسازی یا جایگزینی فوری است.

این بحران، فراتر از خاموشی موقت یا افت فشار محدود است؛ تهدیدی است علیه امنیت انرژی، توسعه اقتصادی، سلامت محیط زیست و حتی کیفیت زندگی روزمره شهروندان.

این در حالی است که در ۱۰ سال اخیر، سرمایه‌گذاری در بخش نوسازی از میزان موردنیاز بسیار عقب مانده و تنها ۳۰ درصد پروژه‌های اساسی بازسازی به سرانجام رسیده‌اند. تحریم‌های بین‌المللی و نبود سیاست شفاف سرمایه‌گذاری موجب شده خرید تجهیزات جدید، انتقال فناوری و حتی تعمیر مناسب امکان‌پذیر نباشد.

نشت اخیر نفت از یکی از خطوط انتقال شرکت بهره‌برداری نفت و گاز مارون و آلودگی رودخانه مارون، بار دیگر نگاه‌ها را متوجه زیرساخت‌های فرسوده و بحران‌زده صنعت نفت ایران کرد. این اتفاق که با اعتراضات گسترده مردمی در منطقه رامهرمز همراه شد، تنها یکی از زنجیره حوادثی است که در سال‌های اخیر ناشی از عدم نوسازی، بی‌توجهی به ایمنی و ضعف نظارت در تأسیسات نفتی کشور رخ داده است.

به گفته مدیران محلی، حادثه مارون ناشی از شکستگی لوله‌ای بود که ده‌ها سال قدمت داشته و بارها ترمیم موضعی شده بود. با این حال، حجم بالای نفت خام وارد شده به رودخانه و خطر جدی برای منابع آب شرب و کشاورزی منطقه، هشدار جدی‌تری در خصوص وضعیت تأسیسات نفت و گاز کشور به‌ویژه در مناطق جنوب غربی ایران به همراه دارد.

اما این نخستین‌بار نیست که شکستگی خطوط یا انفجار تأسیسات نفتی، فاجعه زیست‌محیطی یا انسانی به‌بار می‌آورد. در خرداد ۱۴۰۴، نشت گاز سمی اچ2 اس

در پالایشگاه نفت شیراز جان سه نفر را گرفت و هشت نفر دیگر را روانه بیمارستان کرد. کارشناسان ایمنی پس از حادثه اعلام کردند این گاز از یکی از خطوط فرعی قدیمی و بدون سیستم هشدار نشت کرده بود. این حادثه حتی در محافل بین‌المللی بازتاب یافت و ضعف استانداردهای ایمنی در پالایشگاه‌های ایران را زیر سؤال برد.

در آبان ۱۳۹۶، چاه ۱۴۷ میدان نفتی رگ‌سفید به‌دلیل فوران مهار نشده آتش گرفت و دکل حفاری ۹۵ فتح در آتش سوخت. خاموش کردن این چاه، ۵۸ روز زمان برد و یادآور یکی از بزرگ‌ترین فجایع نفتی بعد از انقلاب بود. اگرچه مسئولان شرکت ملی نفت از عملکرد مهار فوران دفاع کردند، اما کارشناسان مستقل دلیل اصلی را عدم پیش‌بینی تجهیزات ایمن و طراحی نامناسب حفاری اعلام کردند.

کارشناسان معتقدند بسیاری از خطوط انتقال و تجهیزات فرآیندی صنعت نفت ایران عمری بیش از چهار دهه دارند و در شرایط تحریم و کمبود بودجه، نوسازی آنها سال‌هاست به تعویق افتاده است. در چنین شرایطی، تکرار حوادث مشابه نه‌تنها تهدیدی برای جان انسان‌ها و محیط‌زیست است، بلکه سرمایه ملی را نیز با ریسک‌های جدی مواجه می‌کند.

در حال حاضر، تجهیزاتی که در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی استفاده می‌شوند، عمرشان به پایان رسیده یا رو به پایان است و همین موضوع باعث می‌شود که خطوط تولید دچار مشکل شده و تولید کاهش یابد یا به صورت موردی متوقف شود. مواردی هم وجود داشته که تجهیزاتی به صورت موردی بازسازی و تعمیر شدند و از آن‌ها بهره بردند تا خط تولید متوقف نشود. به هر حال، به مرور زمان تعداد این خرابی‌ها افزایش خواهد یافت و با توقف‌های آنی و موردی بیشتری مواجه خواهیم شد.

سرمایه گذاری برای نگهداشت و روزآمد کردن مجتمعهای نفت،گاز، پالایش و پتروشیمی  اعم تاسیسات و خطوط لوله انتقال از طریق مراقبت و بازرسی پیشگیرانه و اقدامات اصلاحی و نوسازی یک ضرورت برای حفظ تولید ، بهینه سازی هزینه مصرفی، کاهش خطرات و حوادث ،حفظ اعتبار سازمانی است.به همین دلیل اگر در این زمینه اراده  کافی وجود نداشته باشد خیلی زود این موضوع به یک چالش جدی برای کشوری تبدیل خواهد شد که هنوز هم به نفت وابستگی دارد.

رویداد پارس|