بوشهریها|وجود بحران آب در بوشهر، در حاشیه خلیج فارس جایی که همواره صدای امواج با زندگی روزمره مردم آمیخته است

بوشهری ها /صدیقه بهزادپور – روزنامه نگار/ وجود بحران آب در بوشهر، در حاشیه خلیج فارس جایی که همواره صدای امواج با زندگی روزمره مردم آمیخته است، چالش همیشگی تامین آب شیرین، این روزهای بیش از قبل پارادوکس عجیبی ایجاد کرده است که موجب افزایش دغدغه بوشهریها همزمان با داغی هوا و خاموشی های منظم ونامنظم شده است، و باز هم این سئوالی بی پاسخ که چرا استانی در جوار انواع انرژی بی پایان و در کنار ساحل و گستره بیکران خلیج فارس، دغدغه برق و آب را دارد و یا برای تأمین آب شرب به تانکرهای آبرسانی و خطوط انتقال از استان‌های دیگر متکی باشد و داغ چنین قصه پرغصه ای را برای چه کسی بازگوکنند؟

 

وابستگی به آب استان‌های همجوار

 بوشهر بعنوان یکی از استان‌های استراتژیک کشور در حوزه انرژی، صنعت و صادرات شناخته می‌شود؛ بندرها و تأسیسات نفتی و گازی این استان نقش محوری در اقتصاد ملی دارند. اما در پس این موقعیت ویژه، چهره‌ای متفاوت از زندگی روزمره مردم با چالشهایی چون؛ تشنگی، افت فشار مداوم آب، قطعی‌های چندروزه و ... دیده و شنیده می شود و همچنین اعتراضاتی که سال‌هاست به گوش کسی نمی‌رسد. در حالی که بخش قابل توجهی از آب مصرفی بوشهر از طریق خطوط انتقال از استان‌های همسایه مانند فارس و کهگیلویه و بویراحمد تأمین می‌شود، خشکسالیهای پیاپی چند سال اخیر در کشور به ویژه جنوب، کاهش بارندگی و افت منابع سطحی و زیرزمینی، انتقال آب را با مشکل مواجه کرده است و همزمان بسیاری از مقامات استان فارس به صراحت گفته‌اند که اولویت تأمین آب، نیازهای داخلی استان خودشان است و مسئولیتی در قبال بوشهر ندارند.این امر به راستی تنش آبی در استان بوشهر را به ویژه در روزهای داغ کنونی به یک بحران تبدیل کرده است، تا جایی که برخی از مسئولان از سر دلسوزی و یا شاید هشدار، گفته اند که چنانچه راه انتقال آب بسته باشد، ممکن است مقابله‌به‌مثل در زمینه انتقال گاز یا سایر خدمات از بوشهر به فارس و استان‌های دیگر مطرح شود، هرچند همگان می دانند که چنین راهکارهایی نه عملی و نه پایدار هستند، اما این اظهارات بیانگر عمق نارضایتی و احساس بی‌عدالتی را در میان مردم و مدیران محلی نشان می‌دهد.

 

 شکست پروژه‌ها و وعده‌های تکراری

در حقیقت بیشترین نگرانی ونارضایتی مردم نسبت به وعده های مسئولان کشوری در دهه های اخیر درباره وعده های طرح انتقال آب، توسعه تأسیسات شیرین‌سازی و نوسازی شبکه فرسوده و ... است و امید به این دارند که با اقبال مسئولان در نهایت مشکل بوشهر حل خواهد شد،  اما واقعیت میدانی چیز دیگری است و آن اینکه؛  پروژه‌های نیمه‌تمام، طرح‌هایی که به دلیل کمبود اعتبار متوقف شده‌اند و دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن که با ظرفیت پایین یا بدون تعمیرات اساسی کار می‌کنند. به گواه کارشناسان؛ نمونه بارز این وضعیت، پروژه سد دالکی است که قرار بود با تأمین آب برای بخش‌هایی از استان، مشکل آب شرب و کشاورزی را کاهش دهد،  این سد سال‌هاست در مرحله اجراست اما به دلیل کمبود اعتبار و بی‌توجهی دولت‌های مختلف، همچنان در بلاتکلیفی قرار دارد، در حالی که به گفته کارشناسان؛  این سد می‌تواند نیاز آب جمعیتی حدود ۲۵۰ هزار نفر و میلیون‌ها اصله نخل منطقه را تأمین کند.

 

فرسودگی شبکه توزیع

بر اساس این گزارش؛ یکی دیگر از مشکلات اساسی، فرسودگی شبکه توزیع آب در شهرها و روستاهای استان بوشهر است، چرا که به گواه برخی از کارشناسان در این حوزه، بخشی از لوله‌کشی‌ها قدمتی بیش از ۳۰ تا ۴۰ سال دارند و بسیاری از آن‌ها حتی قبل از انقلاب نصب شده‌اند، درنتیجه این فرسودگی موجب هدررفت بالای آب در شبکه شده و بر اساس برآوردها حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد آب در مسیر انتقال و توزیع هدر می‌رود. این امر باعث می‌شود حتی زمانی که آب به مخازن می‌رسد، فشار لازم برای توزیع آن به همه محلات وجود نداشته باشد، بر این اساس؛ در بسیاری از مناطق، ساکنان ناچارند با قطع و وصل مکرر آب کنار بیایند یا برای پر کردن مخازن خانگی از ساعات نیمه‌شب استفاده کنند.

 

 تانکرهای آبرسانی؛ راه‌حلی موقتی و ناکارآمد

انتقال آب در بسیاری از شهرها و روستاها، آب‌رسانی از طریق تانکر به یک روال روزمره تبدیل شده است، حتی در بسیاری از مناطق شهرستان‌های دشتی و دشتستان گزارش کرده‌اند که تنها دو تا سه روز در هفته آب لوله‌کشی دارند و در باقی روزها باید منتظر رسیدن تانکر باشند که قطعاً  این روش نه تنها پرهزینه و ناکارآمد است، بلکه امنیت بهداشتی آب شرب را نیز به خطر می‌اندازد. از طرفی، ضعف در مدیریت توزیع آب باعث بی‌عدالتی در میان مناطق مختلف شده است و در نتیجه بعضی محلات سهم بیشتری از آب دارند، در حالی که برخی دیگر روزها بدون حتی یک قطره آب سپری می‌کنند.  

 

 فرصتی که نادیده گرفته شد

وجود خلیج فارس در جوار استان بوشهر در حالی تبدیل به یک فرصت از دست رفته تبدیل شده است که بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس نظیر عربستان سعودی، قطر و امارات سال‌هاست با احداث تأسیسات عظیم آب‌شیرین‌کن توانسته‌اند مشکل کمبود آب را حل کنند، اما ایران و به‌ویژه استان بوشهر هنوز از ظرفیت این دریا استفاده کافی نکرده‌اند. هرچند تعدادی از آب‌شیرین‌کن‌های کوچک در بوشهر وجود دارد، اما بیشتر آن‌ها یا فرسوده‌اند یا به دلیل نبود قطعات و تعمیرات اساسی از کار افتاده‌اند. حتی آن دسته که فعال‌اند، ظرفیت کافی برای تأمین آب جمعیت رو به رشد استان ندارند. صاحبنظران بر این باور هستند که؛ سرمایه‌گذاری در حوزه شیرین‌سازی آب از خلیج فارس نه‌تنها بحران آب را حل می‌کند، بلکه می‌تواند زیرساخت لازم برای توسعه صنعتی و کشاورزی پایدار را فراهم سازد. از طرفی همگان بر این امر توافق دارند که بحران آب در بوشهر به‌تنهایی یک مشکل زیست‌محیطی نیست، بلکه به طور مستقیم بر امنیت غذایی، اشتغال و حتی سلامت مردم تأثیر گذاشته است. کاهش بارندگی و کمبود آب، باغات و نخلستان‌های وسیعی را در معرض خشکیدگی قرار داده و کشاورزان را با خسارات سنگین روبه‌رو کرده است.

 

راهکار چیست

کارشناسان معتقدند؛ بحران آب در بوشهر نمونه‌ای روشن از شکاف میان ظرفیت‌های طبیعی و صنعتی یک استان با زیرساخت‌های ناکارآمد مدیریتی است. استانی که کنار خلیج فارس قرار دارد، نباید برای دسترسی به آب شرب این‌چنین به رنج و مشقت بیفتد و در نتیجه هم اکنون، زمان تصمیم‌های بزرگ و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت است؛ در غیر این صورت، کمبود آب نه تنها زندگی مردم، بلکه آینده اقتصادی و اجتماعی استان را به خطر خواهد انداخت.