بوشهریها|منطقه گناوه به‌ویژه کلیاوی، به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و تاریخی خود، همواره مورد مناقشه بین نهادهای دولتی، سرمایه‌گذاران خصوصی و مردم محلی بوده است.

بوشهری ها /صدیقه بهزادپور- روزنامه نگار/گناوه در استان بوشهر به ‌دلیل موقعیت استراتژیک خود همواره در کانون توجه برنامه‌ریزان توسعه اقتصادی و گردشگری قرار داشته است. اخیراً نامه‌ای از سوی صالحی امیری وزیر گردشگری خطاب به وزیر راه و شهرسازی درباره جلوگیری از تغییر کاربری زمین‌های تاریخی این منطقه منتشر شده که نشان‌دهنده اختلافات طولانی‌ مدت بر سر مالکیت و کاربری این اراضی است. این نامه با اشاره به اهمیت بندر گناوه به‌عنوان یکی از بنادر مهم کشور و نقش آن در تجارت با کشورهای حاشیه خلیج فارس و چین، بر ضرورت حفظ زمین‌های تاریخی و پاسخ به مطالبات عمومی مردم برای احداث فروشگاه و توسعه زیرساخت‌های گردشگری تأکید دارد. 

 

پیشینه اختلافات بر سر زمین‌های گناوه 

 منطقه گناوه به‌ویژه کلیاوی، به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و تاریخی خود، همواره مورد مناقشه بین نهادهای دولتی، سرمایه‌گذاران خصوصی و مردم محلی بوده است. گزارشهای منتشره حاکی از این است که؛ بخشی از این زمین‌ها پیش از انقلاب به عنوان اولین فروشگاه استان مورد استفاده قرار می‌گرفته و پس از آن، با تغییر سیاست‌های مدیریت شهری، کاربری آن بارها دستخوش تغییر شده است. این امر به خصوص در سالهای اخیر،  که با طرح‌های متعددی برای تبدیل این منطقه به قطب گردشگری و تجاری مطرح شده تشدید گردیده است، اما اجرای این طرح‌ها با مقاومت مردم و فعالان محلی مواجه شده است. به اعتقاد کارشناسان؛ دلیل اصلی این مقاومت، ترس از تغییر هویت تاریخی منطقه و از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی برای ساکنان بومی است، این در حالی است که گروهی از معترضان معتقدند که تغییر کاربری این زمین‌ها به نفع سرمایه‌گذاران بزرگ انجام می‌شود و منافع واقعی آن به جامعه محلی نمی‌رسد.

 

مطالبات مردم و واکنش مسئولان 

 مردم گناوه خواستار حفظ کاربری تاریخی این زمین‌ها و استفاده از آن برای احداث فروشگاه‌های محلی و توسعه زیرساخت‌های گردشگری هستند. به اعتقاد این گروه از مردم، این منطقه به‌دلیل قرار گرفتن در مسیر تجاری و نزدیکی به جاذبه‌های طبیعی، پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر دارد، اما بدون مشارکت مردم محلی، هرگونه توسعه‌ای ناقص و ناپایدار خواهد بود. از طرفی، برخی نهادهای دولتی و سرمایه‌گذاران خصوصی بر این باورند که منطقه نیازمند پروژه‌های بزرگ اقتصادی است تا بتواند به جایگاه واقعی خود در تجارت و گردشگری دست یابد. به اعتقاد این افراد؛ توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی و دریایی، احداث هتل‌های بزرگ و مراکز تجاری می‌تواند باعث رونق اقتصادی شود.

 

 تعارض منافع بین نهادهای دولتی و مردم محلی

اما در این حال، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در این پرونده، عدم توافق بین نهادهای حکومتی و جامعه محلی است. در این ظرایط درحالی که دولت به دنبال اجرای پروژه‌های کلان است، مردم خواهان مشارکت در تصمیم‌گیری و بهره‌مندی از منافع پروژه‌ها هستند. برخی از طرفدان و حامیان محیط زیست و تاریخی، بر این باور هستند که؛ تغییر کاربری زمین‌های تاریخی می‌تواند به میراث فرهنگی و طبیعی منطقه آسیب بزند. فعالان محیط‌زیست و میراث فرهنگی هشدار داده‌اند که بدون ارزیابی دقیق، هرگونه ساخت‌وساز ممکن است پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد. گروهی نیز با تاکید بر ابهامات موجود در مالکیت زمین‌ها بر این اعتقاد هستند که؛ بخشی از این زمین‌ها دارای سندهای قدیمی با مالکیت‌های نامشخص هستند که حل این مشکل نیازمند بررسی‌های حقوقی دقیق است، به این ترتیب تا زمانی که وضعیت مالکیت این اراضی روشن نشود، هرگونه تصمیم‌گیری می‌تواند به اختلافات دامن بزند. 

 

راهکار چیست 

در این رابطه برخی از صاحبنظران پیشنهاداتی برای خروج از این بن‌بست، ارائه کرده اند که مهمترین و اصلیترین آنها، تشکیل کمیته مشترک از نمایندگان دولت، مردم و کارشناسان برای حل این مشکل است ودر این راستا این کمیته می‌تواند با بررسی همه‌جانبه، طرحی ارائه دهد که هم نیازهای توسعه‌ ای و هم خواسته‌های مردم را در نظر بگیرد و قطعاً با برگزاری جلساتی با حضور همه افراد ذیصلاح و اطلاع رسانی شفاف درباره برنامه‌های توسعه‌ای و برگزاری جلسات عمومی می‌توان اعتماد مردم را جلب کرد واحتمالاً با  تلفیق توسعه اقتصادی با حفظ هویت تاریخی، می‌توان با طراحی پروژه‌هایی که همزمان به رونق اقتصادی و حفظ میراث فرهنگی کمک می‌کنند، به توافق پایدار دست یافت. کارشناسان معتقدند؛ مناقشه بر سر زمین‌های گناوه تنها یک اختلاف محلی نیست، بلکه نشان‌دهنده چالش بزرگ ‌تر در مدیریت توسعه پایدار در ایران است و از این رو تا زمانی که دولت و مردم نتوانند به یک درک مشترک برسند، این گونه اختلافات ادامه خواهد داشت. راه‌حل نهایی، نه در اجرای یک‌جانبه پروژه‌ها، بلکه در گفت‌وگو و مشارکت واقعی همه ذی‌نفعان است و قطعاً چنانچه این اتفاق بیفتد، گناوه می‌تواند به الگویی موفق برای توسعه متوازن و همه‌جانبه تبدیل شود.