بوشهریها|بحث افزایش قیمت سوخت بار دیگر به یکی از محوریترین موضوعات اقتصادی و اجتماعی کشور تبدیل شد.

بوشهری ها /صدیقه بهزادپور – روزنامه نگار/ به دنبال اظهارات اخیر وزیر نفت مبنی بر عدم امکان تداوم قیمت فعلی بنزین، بحث افزایش قیمت سوخت بار دیگر به یکی از محوریترین موضوعات اقتصادی و اجتماعی کشور تبدیل شد. وزیر نفت با اشاره به اینکه قیمت بنزین از سال ۹۸ تاکنون ثابت مانده، در حالی که هزینه های تولید و توزیع آن افزایش یافته، از ضرورت بازنگری در قیمت گذاری این محصول خبر داده است، چرا که به زعم وی در حالیکه همه خدمات و کالاها افزایش قیمت شدید داشته است، ثبات قیمت این محصول منطقی نیست، اما از سوی دیگر درحالیکه تورم افسارگسیخته و کاهش قدرت خرید مردم، اجرای چنین سیاستی را با چالشهای جدی مواجه کرده است.

 

ضرورتهای افزایش قیمت بنزین

عدم افزایش قیمت بنزین از سال ۹۸ تاکنون، در حالی که هزینه های استخراج نفت، پالایش، حمل ونقل و توزیع سوخت و همچنین واردات  به دلیل تورم و تحریمها چندین برابر شده است، حجتی است که به گفته بسیاری از کارشناسان و همچنین وزیر نفت، ضرورت افزایش قیمت بنزین در حال حاضر را تمام کرده است تا فشار زیاد به بودجه را کاهش دهد. علاوه بر این یکی از دلایل اصلی طرح افزایش قیمت بنزین، کنترل قاچاق سوخت به کشورهای همسایه است. با توجه به اختلاف قیمت بنزین در ایران و کشورهای همجوار مانند پاکستان، افغانستان، ترکیه و ... است که  سودجویان از این تفاوت قیمت سوءاستفاده کرده و حجم زیادی از بنزین یارانهای را به خارج از کشور قاچاق می کنند، از این رو  دولت امیدوار است با افزایش قیمت، انگیزه قاچاق کاهش یابد. البته به اعتقاد برخی از صاحبنظران بنزین ارزان در مقایسه با دیگر کالاهایی که از سال حدود شش سال قبل تاکنون گرانتر نشده است، می تواند عاملی برای اصلاح الگوی مصرف باشد، چرا که به باور این افراد، قیمت پایین بنزین باعث شده مصرف سوخت در کشور بهینه نباشد، از این رو افزایش قیمت میتواند مشوقی برای استفاده از وسایل نقلیه عمومی و کاهش مصرف بیرویه سوخت باشد. 

 

چالشهای افزایش قیمت بنزین

از طرفی گروهی از افراد در مخالفت با اجرای این طرح معتقدند؛ هرگونه افزایش قیمت بنزین مستقیماً بر هزینه های حملونقل کالاها تأثیر میگذارد و میتواند به افزایش قیمت سایر کالاهای اساسی منجر شود، این امر در شرایطی که نرخ تورم به بالای ۴۰٪ رسیده، این تصمیم ممکن است به اعتراضات گسترده اجتماعی بینجامد.   هنوز افزایش ناگهانی قیمت بنزین در آبان ۹۸ منجر به اعتراضات گسترده و خشونتبار شد از خاطره ها حذف نشده است، این تجربه نشان میدهد که هرگونه تغییر در قیمت سوخت باید با برنامه ریزی دقیق، همراه با بسته های حمایتی برای اقشار کم درآمد باشد، علاوه بر این غدغه اصلی مردم این است که؛ درآمدهای ناشی از افزایش قیمت بنزین صرف بهبود رفاه عمومی نشود و به جای آن، در بودجه های غیرشفاف هزینه شود. 

 

بهترین راه اصلاح قیمت بنزین

تقریباً اکثر کارشناسان بر این امر توافق دارند که در صورت ضرورت افزایش قیمت بنزین، بهتر است به جای افزایش یکباره قیمت بنزین، دولت از مدل افزایش تدریجی استفاده کند تا شوک اقتصادی کمتری به مردم وارد شود.   همچنین باید همزمان با افزایش قیمت احتمالی بنزین، برای کاهش وابستگی مردم به خودروهای شخصی، دولت باید ناوگان حمل ونقل عمومی را گسترش دهد و کیفیت آن را بهبود بخشد، همچنین بسیار مطلوب است که با تجدیدنظر در هدفمندی یارانه ها، پرداخت یارانه نقدی به اقشار کم درآمد را اِعمال کند و به این ترتیب  بخشی از فشار ناشی از افزایش قیمت بنزین را کاهش دهد، که البته تضادی با  توزیع هدفمند با نظارت یارانه ها از سوی دولت وجود ندارد. به گفته صاحبنظران قطعاً  افزایش قیمت به تنهایی نمیتواند قاچاق بنزین را متوقف کند، بلکه دولت باید با تقویت نظارت بر مرزها و برخورد قاطع با قاچاقچیان، این مشکل را کنترل کند. 

 

چشم اندازهای احتمالی افزایش قیمت

تحلیلگران در باره چشم اندازهای اصلاح قیمت احتمالی بنزین می گویند: در صورتی که افزایش قیمت بنزین به صورت حسابشده و همراه با بسته های حمایتی اجرا شود، ممکن است پس از یک دوره کوتاه اعتراض، جامعه به ثبات نسبی برسد، اما چنانچه افزایش قیمت باعث جهش تورم و کاهش شدید قدرت خرید مردم شود، احتمال بروز ناآرامیهای اجتماعی وجود دارد، در اینصورت بهترین گزینه این است که؛  دولت با تعدیل جزئی قیمت و ارائه تسهیلات به رانندگان و صنایع وابسته، از بحران جلوگیری کند. بر این اساس؛  هرچند تصمیم دولت برای افزایش قیمت بنزین، از نظر اقتصادی ممکن است توجیه پذیر باشد، اما به دلیل شرایط حساس اجتماعی و معیشتی مردم، نیازمند تدبیر و برنامه ریزی دقیق است، چرا که بدون همراه سازی افکار عمومی و ارائه راهکارهای حمایتی، این سیاست میتواند به بحرانهای جدی دامن بزند، به این دلیل کارشناسان پیشنهاد می کنند دولت قبل از اجرای این طرح، گفتمان ملی را تقویت کرده و از ظرفیت نخبگان اقتصادی و اجتماعی برای کاهش تبعات منفی استفاده کند.