بوشهریها|سهم ۲۰.۱ درصدی هزینه مسکن در سبد هزینه‌ای خانوار بوشهری، نه نشان از رفاه، بلکه زنگ خطری جدی است.

بوشهری ها /*صدیقه بهزادپور – هرچند وضعیت بازار مسکن در کل کشور، از شرایط مطلوبی برخوردار نیست و به گفته کارشناسان؛ در رکود کامل به سر می برد، اما آمارهای رسمی از سهم مسکن در هزینه‌های خانوار نشان می‌دهد که بوشهر در سال ۱۴۰۳ با رقم ۲۰/۱ درصد، پایین‌ترین سهم را در میان تمام استان‌های کشور به خود اختصاص داده است. در حالیکه، میانگین کشوری ۴۳/۷ درصد و در استان تهران نزدیک به ۶۰ درصد گزارش شده است.

 برخی از تحلیلها از سهم مسکن در استان بوشهر این است که در نگاه اول شاید؛ آمار مذکور حتی به عنوان یک مزیت مطلوب برای بوشهر باشد  که به معنای آن است که؛ فشار هزینه‌های مسکن بر دوش خانوارهای بوشهری نسبت به سایر نقاط کشور بسیار کمتر است، ولی واقعیت این است که ماجرا پیچیده ‌تر از آن است که در یک عدد خلاصه شود، چرا که بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد این سهم پایین، الزاماً به معنای رفاه مسکنی در بوشهر نیست؛ بلکه گاه نتیجه ترکیبی از عوامل ساختاری، فرهنگی و حتی کم‌ تحرکی بازار مسکن است. به گفته تحلیلگران؛ باوجود اینکه  بوشهر از یک سو در قلب صنایع نفت و گاز کشور قرار دارد و عسلویه و منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، بخش قابل توجهی از درآمدهای ملی را تأمین می‌کنند  و از طرف دیگر، در کنار این منابع عظیم، سواحل طولانی بوشهر ظرفیت‌های بی‌نظیری برای تجارت دریایی و شیلات ایجاد کرده است، اما همچنان با مشکلات زیرساختی در حوزه مسکن روبروست و دغدغه همگان این است که چرا، بوشهر با این حجم از ثروتهای ملی، سهمی از درآمد و رفاه منطقه ای را به خود نمی بیند؟

 

مالکیت بالا، کیفیت پایین

صاحبنظران یکی از دلایل اصلی پایین بودن سهم هزینه مسکن در بوشهر، را مالکیت بالا است می دانند، بر این اساس،  بسیاری از خانواده‌ها زمین یا خانه شخصی دارند و کمتر به اجاره‌نشینی طولانی‌مدت وابسته‌اند، از این رو همین موضوع باعث شده فشار اجاره‌بها مانند تهران یا گیلان بر سبد خانوار وجود نداشته باشد. ولی این واقعیت روی دیگری هم دارد و آن اینکه؛ بخش قابل توجهی از خانه‌ها در مناطق شهری و روستایی بوشهر، از نظر کیفیت ساخت، مقاوم‌سازی و امکانات شهری در وضعیت مطلوبی نیستند. در واقع خانواده‌ها اگرچه هزینه زیادی برای اجاره یا خرید پرداخت نمی‌کنند، اما در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که پاسخ‌گوی نیازهای امروز جامعه نیست و کیفیت و استانداردهای مطلوب را ندارند.

 

کمبود زیرساخت‌های شهری

از سوی دیگر، در شهر بوشهر و دیگر شهرهای استان، گسترش نامتوازن خدمات شهری یکی از مشکلات اصلی است، فقدان طرح‌های جامع شهری و تأخیر در توسعه محله‌های جدید، موجب شده بسیاری از خانه‌ها در مناطقی ساخته شوند که از نظر دسترسی به آب، برق، فاضلاب و حمل‌ونقل عمومی دچار محدودیت‌ هستند و در نتیجه این شرایط باعث می‌شود مسکن در بوشهر اگرچه ارزانتر باشد، اما کیفیت زندگی شهری در آن پایین‌تر از استانداردهای ملی و جهانی باقی بماند.

 

فشار پنهان در شهرهای صنعتی

همچنین در حالیکه در عسلویه، نخل‌تقی و دیگر شهرهای جنوبی استان، حضور صنایع نفت و گاز به ایجاد فرصت‌های شغلی منجر شده، و فشار مضاعفی برای تامین مسکن ایجاد شده است، ولی هیچ اقدام عملیاتی مشهودی در این زمینه صورت نگرفته است و کارگران و نیروهای مهاجر، تقاضای موقتی و فشرده‌ای ایجاد کرده‌اند که قیمت اجاره در این مناطق را به شکل غیرطبیعی بالا برده است. در نتیجه این پارادوکس ایجد شده، در مرکز استان و بسیاری از شهرها سهم مسکن پایین است، اما در نقاط صنعتی و پیرامونی، فشار اجاره‌ بها به مراتب بالاتر از میانگین دیده می‌شود. به این ترتیب، آمار کلی ۲۰/۱ درصد لزوماً بازتاب‌دهنده واقعیت زندگی همه خانوارهای بوشهری نیست. به باور بسیاری کارشناسان در این بخش، از جمله دیگر چالشهای موجود در این حوره در استان بوشهر ایناست که باوجود فراوانی زمین، برخلاف برخی از کلان‌شهرهایی مثل تهران، کمبود زمین عامل اصلی گرانی مسکن در این استان نیست، بلکه نبود برنامه‌ریزی اصولی برای استفاده از این زمین‌ها باعث شده فرصت توسعه پایدار از دست برود.

 

عدم پیشرفت پروژه های مسکنهای دولتی

صاحبنظران معتقدند؛ طرح‌های مسکن ملی یا پروژه‌های مشابه در استان بوشهر اغلب با تأخیر، کندی و مشکلات اداری روبه‌رو شده‌اند، که در نتیجه آن، این موضوع سبب می‌شود خانواده‌های جوان برای دسترسی به مسکن مناسب با دشواری مواجه شوند؛ هرچند هزینه نسبی آن پایین‌تر است. بسیاری از ساکنین سالهاست که با سئوالات بی پاسخ بسیاری روبرو هستند و آن اینکه؛ بوشهر با وجود اینکه استانی استراتژیک به شمار می آید و دروازه خلیج فارس، قطب انرژی و برخوردار از منابع طبیعی گسترده است، چرا در حوزه مسکن، تصویر چندان درخشانی ندارد. این گمان اشتباه  که پایین بودن سهم هزینه مسکن در سبد خانوار اگرچه در نگاه نخست نشانه‌ای از رفاه به نظر می‌رسد، اما در عمل می‌تواند بازتاب‌دهنده ضعف بازار مسکن، کمبود سرمایه‌گذاری در ساخت‌وساز، کیفیت پایین واحدهای مسکونی و نبود زیرساخت‌های شهری باشد.

 

ضرورت تولید مسکن با کیفیت

کارشناسان برای بهبود وضعیت مسکن در استان بوشهر و نزدیکی شاخصهای زندگی در مسکن های استاندارد و قابل قبول بر این اعتقاد هستند که؛ سرمایه‌گذاری در مسکن باکیفیت ضروری است بخش خصوصی و دولت با همکاری، پروژه‌های مسکن مقاوم و استاندارد را در شهرهای اصلی استان اجرا کنند. همچنین باید با توزیع متوازن خدمات شهری و گسترش زیرساخت‌هایی مانند آب، فاضلاب، حمل‌ونقل و خدمات آموزشی در محله‌های جدید، و تلاش برای کنترل اجاره‌بها در مناطقی چون, عسلویه و نخل‌تقی باید برنامه‌های ویژه حمایتی از کارگران و کنترل سوداگری مسکن اجرا شود. آنچه که همگان بر آن تاکید می کنند،  استفاده بهینه از منابع درآمدی نفت و گازمنطقه به توسعه مسکن و زیرساخت‌های شهری استان است که تاکنون کمتر تحقق یافته است. قطعاً در این میان باید از ظرفیتهای موجود که در بافتهای فرسوده شهرهای تاریخی بوشهر است نیز به نحو مطلوب استفاده شود تا با نوسازی این محلات، کیفیت زندگی در استان بهبود یابد و دیگر کاهش هزینه مسکن در سفره خانوار با تعریفی جدیدی از استاندادردهای بهینه تغییر یابد.  چرا که متخصصان معتقدند؛ آمار سهم ۲۰/۱ درصدی مسکن از کل هزینه‌های خانوار در بوشهر، بیش از آن‌که نشانه رفاه باشد، زنگ هشداری است برای سیاست‌گذاران، و قطعاً  استانی که ثروت‌های نفت و گاز آن زبانزد است، نباید در تأمین مسکن استاندارد برای مردم خود دچار ضعف باشد. و مسئولان باید مسئولانه با استفاده از منابع عظیم انرژی برای ساخت شهری مدرن، مقاوم و پاسخ‌گو به نیازهای آینده باشند، در غیراینصورت  اگر این فرصت از دست برود، پایین بودن فعلی هزینه مسکن نه تنها مزیت نخواهد بود، بلکه در آینده به معضلی بزرگ بدل خواهد شد.

*روزنامه نگار