جامعه / شناسه خبر: 220 / تاریخ انتشار : 1395/12/19 10:43
|
درامد های پایدار شهرداری در گفتگو با عضو شورای شهر بوشهر

درامد های پایدار شهرداری، رویای بی تعبیر

بوشهری ها | شهرداری سازمان خود اتکایی است که در درامد و هزینه ، مستقل از دولت است. برای تأمین نیازهای مالی شهرداریها جز تراکم فروشی، راه دیگری نیز دارند و آن راه دستیابی به درامدهای پایدار است

بوشهری ها / مرتضی رضایی : شهر در چنگال تراکم و رشد قارچ گونه ساختمان ها اسیر است. سال ها می گذرد و هر سال نسبت به سال قبل افق بیشتر از پیش چشم گم می شود. آسمان آبی کمتر دیده می شود و سایه های ساختمان های عبوس چند طبقه، شهر را بیش از پیش از طبیعت دور می کند. دلیل آن چیست؟ دلائل بسیار است اما شاید هیچ کس مهلک تر و مهم تر از نیاز شهرداری ها به فروش تراکم برای تأمین مناب مالی اداره شهر نباشد.

شهرداری سازمان خود اتکایی است که در درامد و هزینه ، مستقل از دولت است. برای تأمین نیازهای مالی شهرداریها جز تراکم فروشی، راه دیگری نیز دارند و آن راه دستیابی به درامدهای پایدار است. اما درامدهای پایدار چیست؟ چرا شهرداریها به سمت درامدهای پایدار نمی روند؟ چرا شهرداری بوشهر نمی تواند به جای استفاده از درامدهای ناشی از فروش تراکم از درامدهای پایدار بهره ببرد؟ چشم انداز درامدهای پایدار شهری چگونه است. برای یافتن پاسخ این پرسش ها به پای صحبت های علیرضا آماره، رئیس کمیسیون بودجه شورا نشستیم تا به نقد و بررسی درامدهای پایدار شهری بپردازیم.

 

  • امروزه یکی از مهمترین مباحث درامدی، درامد پایدار شهرداری هاست. این درآمدهای پایدار به چه معناست؟ صرفه نظر از  این درامدها، شهرداریها برای تأمین هزینه های خود چه منابع مالی در اختیار دارند؟
  • درامدهای پایدار درامدهایی هستند که تأثیری از متغییرات اقتصادی نگیرند و شرایط بازار و آب و هوا و هر متغیر دیگری، هر گونه که بود، این درامد ها بی کم و کاست تأمین شوند . درحال حاضر درامدهایی داریم که به دو بخش تقسیم می شوند؛ یکی عمومی هستند و دیگری عوارض محلی، عوارض محلی آنهایی هستند که متغیر هستند و شوراها و شهرداریها و متناسب با مکان و جغرافیای محل تعیین می کنند. درامدهایی که از این محل تأمین می شود ناپایدار هستند مثل ساخت و سازها. درامدهای پایدار ما عوارض نوسازی و عوارض پسماند و ارزش افزوده هستند که تابع شرایط اقتصادی در طول یک سال نبوده و همواره مردم مکلف به پرداخت آن هستند چیزی شبیه به قبض های
    آب و برق و امثالهم. اولین شرط تأمین این منابع برای شهرداریها، بالا بردن فرهنگ عمومی است. مردم هستند که باید این عوارض را پرداخت کنند. عموم درامدهای پایدار از محل خدمات شهری تأمین می شود. مردم باید این تعهد را بپذیرند و اجرا کنند. اما  ، ما در درونی کردن این فرهنگ و جا انداختن آن در میان مردم در کشور خود موفق نبوده ایم و همچنین به تبع آن در شهر بوشهر نیز مشکلات بسیاری برای اجرایی شدن آن وجود دارد. شما در نظر بگیرید که 70 هزار ملک در بوشهر وجود دارد، حدودا عوارض نوسازی یا پسماند که هر یک 60 تا70 هزار تومان در سال است.  اگر هر کدام از این عوارض پرداخت شود، ما می توانیم چیزی حدود ده میلیارد تومان در سال از این دو محل درامد کسب کنیم.
  • در حال حاضر چند درصد پرداخت می کنند؟
  • بین 5 تا 10 درصد. آن هم نه  به صورت داوطلبانه؛ بلکه این تعداد مشتریان شهرداری هستند که برای استعلام یا ساخت و ساز به شهرداری رجوع می کنند و مجبور می شوند این مبلغ را پرداخت کنند. در نتیجه زیر ساخت اخذ عوارض ما بسیار ضعیف است و به این راحتی ها هم حل نمی شود. شهری به عظمت لندن را نگاه کنید. یکی از توسعه یافته ترین کشورهای جهان  ، پایتخت خود را با حدود 80 درصد کمک های مالی دولت اداره می کند. شما توسعه فرهنگی این کشور را در نظر بگیرید این کشور نیز برای اداره پایتخت خود نیاز به کمکهای دولتی در این سطح دارد. درامدهای پایدار شبیه به یک حرف می ماند و چیزی نیست که به این سادگی ها قابلیت اجرا داشته باشد.
  • در بحث سرمایه گذاری ها چطور؟ شهرداریها می توانند در این زمینه برای داشتن درامد پایدار ورود کنند؟

بله! یکی از چیزهایی که تأثیر قابل توجهی در درامدهای شهرداریها دارد، سرمایه گذاریهای مستقیم شهرداری در پروژه های عظیم و بزرگ و پولسازی مثل راه سازی، شهرسازی، ساختمان سازی و ... است. اما شما ببینید درامدهای شهرداری بوشهر چقدر است؟ برای سال جاری، 200 میلیارد تومان در نظر گرفته ایم. در وقت خودش من مخالف لایحه بودجه سال جاری بودم. اما در نهایت تصویب شد و به اجرا درآمد. پیشبینی شد که 200 میلیارد تومان درامد خواهیم شد و الآن این 200 میلیارد محقق نخواهد شد. 60 در صد بودجه پروژه های عمرانی و 40 درصد خرج خدمات می شود. اما باز در دل این 60 درصد هم خدمات وجود دارد؛ مثل پسماند یا فضای سبز. درست است که اینها پروژه های عمرانی هستند، اما در عمل خدمات اجرایی ما هستند. این ها هم از پروژه ها کم کنیم، در نهایت از این 200 میلیارد چیزی حدود 100 میلیارد تومان می تواند به پروژه های عمرانی تخصیص پیدا کند. حالا باز هم باید دید در عمل از این صد میلیارد تومان چقدر آن امکان تخصیص پیدا می کند و چند در صد بودجه محقق می شود. اگر خوشبین باشیم و فکر کنیم که چیزی حدود 70 درصد بودجه امسال محقق می شود، میزان اعتباری که می توان برای پروژه های عمرانی در نظر گرفت، چیزی بیشتر از 70 میلیارد تومان نمی شود. با این 70 میلیارد تومان چه پروژه بزرگی می توان ایجاد کرد که درامد پایدار برای شهرداری داشته باشد؟ بوشهر،  شهری است که در زیرساختهایش مشکلات عمده و عدیده ای دارد. باید این پول را خرج زیرساخت ها کنیم. چطور می توانیم پاساژ سازی کنیم. جذابیت شهر ما چقدر است برای جلب توریسم؟ آیا می توانیم ده تا هتل بزنیم تا درامد پایدار برای شهرداری ایجاد کند؟ این ده هتل آیا پیک مصرف می شود که ساختن آن بیارزد و برای ما درامد پایدارکسب کند؟ الان اگر بخواهیم زمینهای شهرداری را بسازیم،  اگر باشد که فروش برود یا سرقفلی آن واگذار شود که درامد پایداری نمی سازد. اگر هم نگه داریم که هیچ درامد آن چنانی برای شهرداری ایجاد نمی کند. این مسئله بسیار پیچیده است و اجرایی شدن آن به نحو چشمگیری دشوار است.

  • یعنی شما خوشبین نیستید؟

خیر! صد در صد می توانم بگویم که امکان تحقق آن وجود ندارد.

  • چرا؟
  • چون ضعف های قانونی عمده ای وجود دارد. یکی از مسائلی که می توانست ما را در ایجاد درامدهای پایدار شهری یاری برساند، مدیریت واحد شهری بود که این نیز متأسفانه در دست ما نیست. بسیاری از خدمات شهری مثل آب و برق از شهرداری کنده شده و به صورت جداگانه هدایت می شود. وقتی این اتفاق می افتد این درامدها نیز به شهرداری داده نمی شود و به شرکت های خصوصی و نیمه دولتی داده می شود. این هم بر عدم شکل گیری درامدهای پایدار شهری بسیار تأثیر گذار است. اگر قرار است که درامدهای پایدار شهری ایجاد شود و ما از تراکم فروشی اجتناب کنیم، قبل از آن باید تکلیف مدیریت یک پارچه شهری را روشن کرده باشیم. شهرداری ها با سرمایه گذاری ناچیزی که دارند، خصوصاً در شهرهای کوچکی مثل بوشهر، حقیقتاً یک راه بی پایان را طی می کنند. عملا این راه پایانی ندارد.
  • پس شما هر سه راه اخذ عوارض، سرمایه گذاری و مدیریت یک پارچه خدمات شهری را برای داشتن درآمد پایدار به روی شهرداری بسته می بینید؟
  • نه فقط این سه راه بسته است، بلکه ما با مشکل فرهنگ عمومی هم رو به روییم و این را همان ابتدا عرض کردم. یکی از مواردی که در درامد های پایدار مطرح می باشد ؛ این است که بتوانیم اخذ عوارض کنیم. مثل پسماند و نوسازی. اما سهم مردم چیست؟ اگر قانون بگذاریم مردم استقبال نمی کنند. عوارض پسماند به 60 هزار تومان هم برای یک سال نمی رسد. اما کسی حاضر به پرداخت نیست. مالیاتها درامدهای پایدار است و همین عوارض است که ارزش افزوده برای ما ایجاد کرده است و مبدل به بخشی از درامدهای پایدار ما شده. این مالیات بر ارزش افزوده دین مردم هست که به شهرشان دارند پرداخت می کنند و خدمات از شهرداری ها دریافت می نمایند. مردمند که به خاطر مصرف پول می دهند و این پول به شهرداری ها تخصیص پیدا می کند. این کمک دولت نیست. پول مردم است که شهر خودشان را اداره می کنند و این ضمانت اجرا دارد، چون در وقت مصرف از شهروند اخذ می شود. اما در خصوص عوارض شهرداری این ضمانت وجود ندارد.
  • مردم ناراضی نمی شوند وقتی بدانند و ببینند که با پرداخت  عوارض، شهرشان بهتر اداره می شود و توسعه می یابد. شاید قانونگذار در این زمینه حاضر به گذراندن قوانین لازم به خاطر محافظه کاری و برانگیختن نارضایتی مردم نیست.
  • خیر! ما برای عوارض پسماند و نوسازی مصوبه داریم. این یک قانون است که از سنوات خیلی قبل موجود بوده.
  • پس اشکال کار در کجاست؟ اگر این قوانین وجود دارد و اجرا نمی شود، پس مکانیسم اجرای آن است که مشکل دارد.
  • دقیقا! مکانیسم اجرای این قوانین، بحث مدیریت یک پارچه خدمات شهری را دوباره پیش می کشد. ما دو بار در این چند سال فشار را به سمت خانوارها و در خانه ها بردیم؛ مثل کاری که اداره های آب و برق در صورت عدم پرداخت ماهانه با یک خانه می کنند. ما هم می خواستیم مردم را وادار کنیم این عوارض را بپردازند. اما جواب نگرفتیم. شما اداره آب و برق را در نظر بگیرید. اگر مردم پرداخت نکنند آب و برقشان قطع می شود. وقتی مردم عوارض نوسازی و یا پسماند را پرداخت نمی کنند ما چه می توانیم بکنیم؟ چه مکانیسمی در دست شهرداریهاست که بتوانند مردم را وادار به پرداخت عوارض کنند؟ فرهنگ عمومی هم که مشکل دارد و مردم داوطلبانه پرداخت نمی کنند. پس باید اول مدیریت واحد شهری ایجاد بشود و اداره برق و آب زیر نظر شهرداریها بیایند تا بعد بتوان فکری به حال این موارد کرد. الان قانون در ایران ناقص اجرا می شود. مدیریت یک پارچه شهری در تمام دنیا اجرایی شده و تمام این خدمات زیر نظر شهرداریهاست و اصلا درامدهای شهرداری بر اساس درامدهای ناپایدار یا همان تراکم فروشی و شهرفروشی نیست. الان کلان شهرها را ببینید. خود تهران را! اصلا اگر این تراکم فروشی صورت نگیرد نمی تواند خود را اداره کند.
  • فکر نمی کنید ورود شهرداری به بحث سرمایه گذاری های عمده با تصدی گیری اقتصادی و یا مسئله خصوصی سازی که از مهمترین عوامل بهره وری اقتصادی هستند منافات پیدا می کند و دردی دیگر به دردهای اداره شهر اضافه می نماید؟
  • شهرداری ها بنگاه دولتی نیستند و اداره آنها بر اساس قانون موارد خاص انجام می شود. بنگاه های خصوصی که به لحاظ هزینه و درامد مستقل از دولت هستند و خود اتکا می باشند. فلسفه تشکیل سازمانها در شهرداریها نیز همین بوده که بر اساس روشهای خصوصی بتوانند خود را اداره کنند. فلسفه سازمانها این است که شهرداریها را بیشتر وارد کارها و بنگاه های اقتصادی کنند. در اصل 44 که بنا بر واگذاری بخشهای دولتی به بخش خصوصی است ، دولت می تواند بسیاری از موارد را به شهرداری ها واگذار کند.
  • سرمایه گذاری ها چه می تواند باشد؟ انرژی های پاک یکی از مباحث زنده و روز دنیا برای پولسازی در آینده و حتی امروز ارزیابی می شود. با توجه به حرکت جهانی که الآن خصوصاً در اروپا و یا چین برای کاهش گازهای گلخانه ای وجود دارد، با توجه به نیاز ایران به انرژی از یک سو، و داشتن باد و دریا و امواج و آفتاب در بندر بوشهر از سوی دیگر ، فکر می کنید ممکن و یا عقلانی هست که شهرداری به سمت سرمایه گذاری در این صنعت پولساز برود و بتواند برای خود درامد پایدار ایجاد کند؛ وقتی شما می گویید که توریسم ، به این سادگی جواب نمی دهد؟
  • فرض کنید ما الان تولید کردیم. آیا یک بنگاه اقتصادی مثل وزارت نیرو و ادارة برق بوشهر می گذارد ما این تولید خود را وارد مدار کنیم؟
  • یعنی باز به چالش های قانونی بر می گردیم؟
  • بله! فکر کنید ما یک سرمایه گذاری چند میلیاردی انجام بدهیم آیا می توانیم انرژی خود را وارد مدار کنیم. ما می توانیم روش های کم هزینه تر و مطمئن تر برای ایجاد درامدهای پایدار تعریف کنیم. من به یکی از کشورهای اسکاندینیاوی رفته بودم؛ چیزی که برایم بسیار جالب بود این بود که در آن کشور از مردم سرانه لوله کشی دریافت می کردند. مردم به شهرداریهاپول می دادند و شهرداری وقتی لوله خراب می شد می آمد و درست می کرد. ببینید می توان چه منابع درامدی تعریف کرد! اما ما مدیریت واحد شهری نداریم. چالش های قانونی عمده ای وجود دارد. بحث درامدهای پایدار برای ما بسیار دور از ذهن است و در سال های نزدیک به هیچ عنوان رخ نمی دهد. اولا فرهنگ عمومی و دوم مدیریت جامع شهری است که ممانعت جدی می کند.
  • شوراها چرا سعی نمی کنند بر روال قانون گذاری برای رفع این مشکلات تأثیر بگذارند؟
  • مجمع شوراهای کشور در رابطه با این موضوعات، بارها با مراجع ذی صلاح مکاتبه کرده. ما قانون داریم که تمام این نهادها زیر نظر شهرداریها باید باشد. اما اجرایی نمی شود. هر چه نامه نگاری در این سال ها صورت گرفته و اصرار شده بر اجرای قانون سال 1342 که مدیریت یک پارچه شهری انجام بگیرد، متأسفانه مقاومت می شود و به قانون اهمیتی داده نمی شود.
  • منع آن کجاست؟
  • دولت. خود دولت نمی خواهد دست از تصدیگری بردارد. قانون شوراها قانون بسار خوبی است. اما وقتی فاصله قانون و عمل را می بینیم که بخش عمده ای از اختیارات شورا عملا قابلیت اجرایی ندارد متوجه مشکلات می شوید. قانون هست اما نمی توانیم اجرا کنیم . چون ضمانت اجرا ندارد؛ مثلا در بحث نظارتها ، ما قدرت بسیار زیادی برای اعمال نظر در خصوص مسائل شهری داریم، حتی شما ببینید که ما می توانیم بر قیمت آب و برق شهر نیز نظارت کنیم. اما کو ضمانت اجرا؟ کو اهرم اجرایی؟ اصلا چه کسی بهایی به این قانون می دهد؟ وقتی مدیر کل برق و آب و ... را می آوریم اصلا پاسخگوی ما نیستند. ما را نهاد ناظر و مافوق خود فرض نمی کنند که پاسخ گویی نمایند.
  • و عنوان پرسش آخر، شما خودتان کسی بودید که هم سابقه کار اجرایی داشته اید و هم الان در شورای شهر به عنوان یک نهاد نظارتی و تقنینی حضور دارید. فکر می کنید در تمام این سال ها بوشهر چقدر توان این را داشته و دارد که متراکم تر شده و شهر به صورت عمودی بیش از این گسترش پیدا کند؟ واقعاً آیا ما بیش از این توان داریم که شهر را در هوا و آسمان گسترش دهیم؟
  • ما باید اکولوژی و پتوگرافی بوشهر را در نظر بگیریم. بوشهر محصور است و راهی ندارد جز این که برود در ارتفاع. اگرچه می دانم که با این نظر مخالفت می شود. زمانی نباید تراکم بفروشیم که شهر بتواند در چهار جهتِ خود گسترش پیدا کند. اما بوشهر یا با آب محصور است یا با پادگان های بسیار بزرگ نظامی. شهر فضای زمینی در اختیار برای گسترده شدن ندارد، در حالی که نیاز برای این گسترش روز افزون است. راهی جز تراکم فروشی نداریم. نخواهیم تراکم فروشی کنیم، باید به خارج از شهر برویم، خارج از شهر هم معمولا بحث حاشینه نشینی را به وجود می آورد و پیامدها و معضلات خود را دارد و نارضایتی عمومی را می سازد.

کلیدواژه

آماره

شورای شهر

ارسال نظرات

captcha
کلینک زیبایی
نمایشگاه  پتروشیمی