اهمیت ورود به پایین‌دست
یکی از چالش‌های اصلی صنعت پتروشیمی در ایران، تمرکز بیش از حد بر تولید مواد پایه‌ای مانند متانول و اوره بوده است. این محصولات اگرچه حجم زیادی از صادرات را تشکیل می‌دهند، اما به‌دلیل وابستگی به بازار جهانی و نوسانات قیمت، همواره با ریسک‌های مالی همراه هستند. در مقابل، صنایع پایین‌دستی که شامل فرآوری محصولات پایه و تولید مواد شیمیایی متنوع‌تر می‌شود، ارزش افزوده بسیار بالاتری ایجاد می‌کنند.
هلدینگ انرژی سپهر با درک این واقعیت، تصمیم گرفته با توسعه زنجیره ارزش و حرکت به سمت تولید محصولاتی، چون اسید استیک، وینیل استات و مواد شیمیایی میانی، نقش خود را از یک تولیدکننده صرف به یک بازیگر ارزش‌آفرین در اقتصاد ملی ارتقا دهد.
اقدامات عملی
گام نخست این هلدینگ، اخذ مجوز‌های لازم برای احداث واحد‌های پایین‌دستی و تأمین منابع مالی پروژه‌ها بوده است. در کنار آن، شرکت به‌دنبال استفاده از ظرفیت‌های داخلی برای ساخت تجهیزات و بهره‌گیری از توان مهندسان ایرانی است. این رویکرد علاوه بر کاهش هزینه‌ها، باعث ایجاد اشتغال و تقویت صنایع بومی شده است.
به‌طور همزمان، طرح‌های بزرگ متانول مانند پتروشیمی‌های دنا، سبلان و سیراف نیز در حال تکمیل هستند. این پروژه‌ها تأمین‌کننده خوراک واحد‌های پایین‌دستی خواهند بود و یک چرخه تولید نسبتاً کامل را شکل می‌دهند. به بیان دیگر، سپهر ابتدا به ثبات در تولید پایه دست یافته و سپس بر بستر آن، گسترش صنایع تکمیلی را دنبال می‌کند.
مزیت‌های این راهبرد
ورود به صنایع پایین‌دستی برای هلدینگ انرژی سپهر چندین مزیت دارد:
ایجاد ارزش افزوده بالا: فروش هر واحد محصول پایین‌دستی چند برابر فروش مواد پایه سودآوری دارد.
کاهش ریسک اقتصادی: وابستگی به بازار جهانی متانول و نوسانات نرخ ارز کمتر می‌شود.
توسعه منطقه‌ای: اجرای طرح‌های جدید اشتغال مستقیم و غیرمستقیم زیادی ایجاد می‌کند.
گسترش بازار صادراتی: بسیاری از محصولات پایین‌دستی قابلیت ورود به بازار‌های تخصصی‌تر با حاشیه سود بالاتر دارند.
چالش‌های پیش‌رو
البته این مسیر بدون مانع نیست. اجرای پروژه‌های پایین‌دستی نیازمند سرمایه‌گذاری سنگین، دانش فنی پیشرفته و رعایت استاندارد‌های زیست‌محیطی است. از سوی دیگر، رقابت در بازار جهانی این محصولات بسیار شدید است و تنها شرکت‌هایی موفق می‌شوند که کیفیت و هزینه تولید خود را در سطح رقابتی نگه دارند. تجربه چند سال اخیر این هلدینگ ثابت کرده که می‌توان توان علمی و منابع مالی را به طور همزمان در کنار یکدیگر جمع کند.
