شکل گیری بحران تامین سلامت در بوشهر
بوشهری ها /*صدیقه بهزادپور – بر اساس تازهترین آمار سرانه تختهای بیمارستانی کشور، بوشهر در پایینترین جایگاه جدول قرار گرفته است؛ واقعیتی نگرانکننده که با توجه به شرایط زیست محیطی استان، آلاینده های صنعتی، ریزگردها و .... و نیازی که برای درمان و بستری شدن بیماران ریوی، قلبی و ... احساس می شود، کاملاً در تضاد است. با توجه به اینکه، بوشهر مرکز آلایندههای صنعتی، ریزگردها، فعالیتهای نفتی و پتروشیمی، و کانون مواجهه با انواع آلودگیهای محیطی است؛ آلودگیهایی که سالهاست بر کیفیت هوا، آب، سلامت تنفسی و قلبی مردم سایه انداخته و روند ابتلا به بیماریهای مزمن را تشدید کرده است، قاعدتاً باید در صدر استانها با تجهیزات درمانی و بیمارستان باشد، اما آمارها دقیقاً خلاف این امر را نشان می دهند و بوشهر را در وضعیتی تعریف میکنند که با واقعیت زیستی و محیطی آن همخوان نیست.
هشدار برای سلامت بوشهر
آمار منتشره در خصوص وضعیت بیمارستانهای بوشهر، در حقیقت هشداری است برای امروز و آینده سلامتی مردم بوشهر که با توجه به سطح آلایندگیها و بیماریهای محیطی، از وجود یک بحران در استان خبر می دهد که درنتیجه آن بازنگری فوری در سیاستگذاری سلامت و توسعه زیرساختهای درمانی را نه به عنوان یک انتخاب، بلکه ضرورتی اجتنابناپذیر مشخص می کند تا نقشه سلامت بوشهر با واقعیت این سرزمین سازگار شود. هرچند در این باره بارها مسئولان هشدارهای لازم را داده اند و علاوه بر کمبود تختهای بیمارستانی، به تعداد کم پرستاران در برخی از شهرستانهای استان خبر داده اند که در نتیجه تامین سلامت ساکنین را به شدت با تهدید روبرو ساخته است.
سلامت بوشهر قربانی صنعت
کارشناسان بر این باور هستند، هرچند توسعه صنعتی موتور محرک اقتصادی به شمار می آید، اما قطعاً بدون برنامهریزی برای تقویت زیرساختهای درمانی میتواند سلامت مردم را در معرض تهدید جدی قرار دهد. وضعیت کنونی بوشهر نمونهای روشن از چنین وضعیتی است؛ استانی که در کنار صنایع عظیم نفت و گاز، آلودگیهای زیستمحیطی، ریزگردها و تبعات ناشی از فعالیت صنایع انرژیبر، امروز با کاهش سرانه تختهای بیمارستانی مواجه شده و در ردهبندی کشوری در پایینترین جایگاهها قرار دارد. سهم ناچیز بوشهر از درآمدهای کلان ناشی از فعالیت واحدهای صنعتی در حوزه های نفت،گاز، پتروشیمی و ... در بخشهای درمان، بهداشت، آموزشی، اشتغال و ... موجب اعتراض و نگرانی ساکنین شده است و تاکنون بارها سعی کرده اند با تشکیل کارزارهایی سعی کرده اند که توجه مسئولان در استان و مرکز به این مهم جلب کنند، اما آمار منتشره و میزان گازهای آلوده و آلاینده های آب و هوا و ... حاکی از این است که تاکنون توفیقی در این مسیر صورت نگرفته است.
بوشهر در انتهای جدول
مطابق با مستندات و آمار منتشره، پس از استانهای برخوردار که آمار تختهای بیمارستانی در آنها بیش از دو و حتی سه تخت به ازای هر صد هزار نفر جمعیت است، بوشهر با فاصلهای قابل توجه در انتهای جدول قرار گرفته است. این فاصله فقط یک عدد آماری نیست، بلکه در معنای دقیق خود یعنی کاهش ظرفیت پذیرش بیماران، افزایش زمان انتظار برای درمان، افت کیفیت ارائه خدمات و در نهایت بالا رفتن خطرات تهدیدکننده جان مردم و ... است. بدیهی است بوشهر در مدت کوتاهی به چنین وضعیت نامطلوبی نرسیده است، بلکه شاید بی توجهی مدیران استانی یا بی توجهی نسبت به تخصیص اعتبارات برای استان در سطح کلان باعث شده تا در حالیکه قلب انرژی ایران در این استان می تپد، قلب مردم استان، ضربانی نامنظم و بیمار داشته باشند.
پارادوکس سلامت و آلاینده ها در بوشهر
وضعیت کنونی بوشهر برخلاف نیازها و ضرورتهای استانی شکل گرفته است، در حقیقت این استان بهواسطه نقش ملی و استراتژیک خود، باید از بهترین امکانات درمانی برخوردار باشد. صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، نیروگاه اتمی بوشهر، بنادر و کشتیرانی گسترده، تردد گسترده کارگران صنعتی و مهاجران کاری و همچنین گرمای شدید آبوهوایی که زمینهساز بسیاری از بیماریهای تنفسی و قلبی عروقی است، همگی ایجاب میکند که بوشهر نهتنها به سطح معمول کشور برسد، بلکه چندین گام جلوتر باشد تا بتواند پاسخگوی نیازهای درمانی جمعیت ثابت و شناور استان باشد. با اینهمه واقعیت موجود خلاف این نیاز را روایت میکند و ضعف ساختاری نظام سلامت در بوشهر، امروز به دغدغهای عمومی تبدیل شده است.
عدم توازن رشد جمعیت و پارامترهای سلامتی
طی سالهای اخیر رشد جمعیتی شهرهای بوشهر، عسلویه، کنگان، جم و تنگستان افزایش یافته و به موازات توسعه فیزیکی شهرها، حجم بیماریها و مراجعات به مراکز درمانی نیز رشد کرده است. اما توسعه بیمارستانها، افزایش تختها، تجهیز مراکز درمانی و جذب نیروی متخصص با این شتاب هماهنگ نشده است. گزارشهایی از سوی مسئولان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر منتشر شده که در برخی شهرهای استان کمبود پرستار، پزشک متخصص و حتی تجهیزات اولیه درمانی مشاهده میشود. در مواردی بیماران برای انجام عملهای جراحی تخصصی یا تشخیصهای پیشرفته مجبور به سفر به شیراز یا اصفهان شدهاند؛ وضعیتی که علاوه بر تحمیل هزینه هنگفت به خانوادهها، روند درمان را نیز به تاخیر انداخته و در برخی موارد خطرات غیرقابل جبران بهدنبال داشته است.
کمبود پرستار و آسیبهای وارده به سلامت
کاهش سرانه تخت بیمارستانی تنها نوک کوه یخی مشکلات حوزه سلامت در بوشهر است. وقتی تعداد تخت به نسبت جمعیت کاهش مییابد، فشار کاری بر کادر درمان افزایش پیدا میکند، پرستاران با کمبود نیرو مواجه میشوند، خطای انسانی افزایش مییابد و کیفیت خدمات افت میکند. گزارشهایی وجود دارد که نشان میدهد در برخی بیمارستانها بخشهایی که باید با نسبت معین نیروی پرستاری اداره شوند، با تعداد کمتر نیرو فعالند؛ موضوعی که نهتنها فشار روحی و جسمی بر پرستاران وارد میکند، بلکه زمان رسیدگی به بیماران را افزایش میدهد و امنیت درمان را تهدید میکند. وقتی نوبتدهی برای بستری طولانی میشود یا مریض در بخش اورژانس ساعتها بدون تخت میماند، یعنی زیرساخت موجود پاسخگوی نیاز نیست و جامعه در معرض آسیب قرار دارد. مسأله دیگر تمرکز امکانات در مرکز استان و ضعف شدید در شهرستانهاست. بسیاری از شهرستانهای جنوبی بوشهر که نزدیکترین فاصله را با عسلویه و پارس جنوبی دارند، خود بیشترین مواجهه با آلایندهها را تجربه میکنند اما کمترین سهم از امکانات درمانی پیشرفته را دارند. نتیجه آن میشود که بیماریهای ناشی از آلودگی، سوختگیهای شیمیایی، مشکلات تنفسی و قلبی ناشی از فعالیت صنایع آلاینده با امکانات محدود مواجه میشود، و مردم برای یک سری خدمات ابتدایی پزشکی مجبور به طی مسافتهای طولانی هستند. این عدم توازن میان بار آلودگی و خدمات درمانی، امروز به یکی از مهمترین معضلات اجتماعی و مطالبه دائمی مردم استان تبدیل شده است.در چنین شرایطی انتظار میرود مسئولان حوزه سلامت و مدیریت کلان استان برنامهای عملیاتی برای افزایش سرانه تخت بیمارستانی تدوین کنند. ساخت بیمارستانهای تخصصی، نوسازی مراکز فرسوده، تجهیز بخشهای مراقبت ویژه، توسعه بیمارستانهای ساحلی و صنعتی و جذب پزشکان و پرستاران متخصص از جمله اقداماتی است که باید در اولویت قرار گیرد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که بوشهر بهسبب سهم بالایی که در اقتصاد ملی دارد، میتواند و باید از بودجهای ویژه و مستقل برای توسعه حوزه سلامت بهرهمند شود. همچنین صنایع عظیم نفت و گاز که خود بخشی از بار بیماریها را ایجاد میکنند، ضرورت دارد بیش از گذشته در مسئولیتهای اجتماعی خود عمل کرده و سهمی واقعی در توسعه زیرساختهای درمانی داشته باشند.
* روزنامه نگار.
عکس
