پارس جنوبی، گذر از محیطی صنعتی به شهری انسانی

بوشهری ها / از آنجا که متناسب نبودن محیط برای زندگی انسانی باعث ایجاد حس ناامنی، استرس، عدم احساس تعلق و درکل سلب آسایش می گردد، انسان از دیرباز در جهت مناسب سازی محیط زندگی برای خویش در برابر تغییر شرایط، با کمک دو استراتژی تغییر محیط یا ترک محیط با این چالش مقابله کرده است. پارس جنوبی یا به عبارتی شهرهای تحت نفوذ منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، با توجه به حضور پررنگ صنعت گاز و سایر صنایع وابسته و تاثیرگذاری آن­ها بر شرایط محیطی منطقه، مشمول این قاعده است و هر چه شدت رنگ و بوی صنعتی آن بیشتر باشد، استرتژی ترک محیط غالب و رغبت کارکنان این صنعت به اسکان در این منطقه کمتر می­گردد. اهمیت این موضوع از آن جهت است که هر مقدار درصد کارکنان ساکن در برابر کارکنان موقت بیشتر گردد، علاوه بر تبعات مفید اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که در پی دارد، اثرات سوء حضور نیروهای موقت( مانند جرم­خیزی محیطی) نیز کاهش پیدا می­کند. تصویر محیطی و سیمای شهری پارس جنوبی ترکیبی از تاسیسات عظیم گازی است در پس زمینه کوههای سربه فلک کشیده و زبانه­های آتشین فلرها، که در سالهای نخستین بهره­برداری به علت کمبود سرانه فضای سبز، آلودگی محیطی، شهرسازی آشفته، عدم وجود نظم کلان در جانمایی­ها و مسائلی ازین دست، علی­رغم بهره­مندی از نعمت گاز، بازدهی اقتصادی وموقعیت استراتژیک، برای جامعه مخاطب فاقد جاذبه­ و انگیزه لازم جهت استقرار تمام وقت بود.

البته در سالهای اخیر توجه به بهبود شرایط محیطی، بالا بردن سرانه فضای سبز و ارتقا کیفیت خدمات شهری باعث سوق دادن شرایط این منطقه، از محیطی با چهره صنعتی به فضایی با پارامترهای انسانی و در نتیجه افزایش اسکان خانواده های متخصصین شاغل در این منطقه بوده است و همانطورکه گفته شد تغییر جمعیت غالب از کارکنان مهمان به کارکنان ساکن، باعث رشد و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی منطقه می­گردد. در کنار بهبود شرایط محیطی، شرکت­های حاضر در این منطقه به دلایل مضاعفی، همچون کارایی بالاتر کارکنان، افزایش وفاداری آن­ها به سازمان و امنیت روانی پرسنل، مایل به حضور خانواده­های کارمندان در کنار آنها هستند.

 اگر چه تلاش ها صورت گرفته در حوزه بهبود محیط و خدمات شهری نتایج خوبی در پی داشته، اما منطقه عسلویه و سایر شهرهای حوزه نفوذ صنعت گاز در پارس جنوبی، تا تغییر از محیطی صنعتی به شهری با پارامترهای انسانی فاصله دارد و تلاش­های زیادی باید صورت پذیرد تا فاصله با استاندارد شهری کمتر و محیط برای ساکن شدن بخش اعظم پرسنل مهیا گردد. در این مسیر که شروعی نوید بخش دارد و مقداری از آن پیموده شده، همواره باید مراقب حفظ اصالت فرهنگ بومی بوده و از غلبه فرهنگ مهاجرتی بر آن، یا بوجود آمدن شهری با اغتشاش فرهنگی به دلیل تنوع فرهنگ­های موجود در آن، جلوگیری کرد. این موضوع که حوزه های بسیاری را در بر می گیرد، مستلزم برنامه­ریزی مدون، تلاش در همه حوزه ها و هماهنگی جبهه­های مختلف با یکدیگر است. من­جمله حوزه شرایط محیطی و خدمات شهری که بیانگر تاثیر بافت و کالبد محیط بر کیفیت و سرزندگی جامعه است و با پارامترهای کمی و کیفی خاص خود سنجیده می­شود که تغییر و بهبود در این حوزه باید بر بستر ارزشی و مذهبی جامعه و هماهنگ با فرهنگ غنی بومی انجام پذیرد. به­طور مثال در شهرسازی باید به هویت تاریخی منطقه و استان بوشهر، همسازی فضا با اقلیم، کارایی بناهای سنتی، تناسب فرم با کارکرد و ... توجه گردد که البته در بخشی از کارهای انجام شده توجه به این محورها مشهود است ولی کافی نیست.در طراحی و ساخت المان های شهری، ایده و طرح باید از مرحله کانسپت تا اجرا کاملا جدید و نوآورانه، مناسب همان فضا، هماهنگ با بستر فرهنگی و ارزشی منطقه باشد و به نمادهای فرهنگی جنوب و نیز سمبل­های صنعت گاز و سایر صنایع تاثیرگذار منطقه توجه ویژه گردد تا از نصب المانهای تکراری و گاها بی­هویت و یا دارای هویت عام پرهیز گردد.

نیاز به افزایش و توسعه فضای سبز با توجه به شرایط صنعتی اهمیتی حیاتی دارد و از آنجا که چرخه عمر درختان طولانی است، با نگاه به همسازی آنها با اقلیم و کمترین نیاز به نگهداری و یا آبیاری، با افزایش بودجه در این حوزه، می­توان علاوه بر نگهداری عرصه های موجود، توسعه مساحت را با توجه به تنوع زیستگاه از لحاظ فضای سبز، انجام داد.

رعایت مسائل ذکر شده مستلزم این است که شرایط برای ارتباط مفید بین فرهنگ های مهاجر و فرهنگ بکر و غنی ساکن انجام گیرد تا در این تبادلات فرهنگی، همگرایی و هم ارزشی باعث ایجاد روحیه وحدت و تعامل مثبت گردد. اگرچه بر این محتوا میتوان شرح فراوان افزود، اما به جهت کوتاه کردن سخن، سایر عرصه ها بماند برای وقتی دیگر. امید است که حجم کارهای انجام شده مرتبط با مناسب سازی محیط انسانی که در سالهای اخیر هدفمندتر و پررونق تر گشته در سالهای آتی ادامه یابد و با توجه بیشتر به این حوزه، شاهد شکوفایی این منطقه پررونق اقتصادی در عرصه های شهرسازی و کیفیت محیطی و خدمات شهری باشیم.

از آنجا که متناسب نبودن محیط برای زندگی انسانی باعث ایجاد حس ناامنی، استرس، عدم احساس تعلق و درکل سلب آسایش می گردد، انسان از دیرباز در جهت مناسب سازی محیط زندگی برای خویش در برابر تغییر شرایط، با کمک دو استراتژی تغییر محیط یا ترک محیط با این چالش مقابله کرده است. پارس جنوبی یا به عبارتی شهرهای تحت نفوذ منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، با توجه به حضور پررنگ صنعت گاز و سایر صنایع وابسته و تاثیرگذاری آن­ها بر شرایط محیطی منطقه، مشمول این قاعده است و هر چه شدت رنگ و بوی صنعتی آن بیشتر باشد، استرتژی ترک محیط غالب و رغبت کارکنان این صنعت به اسکان در این منطقه کمتر می­گردد. اهمیت این موضوع از آن جهت است که هر مقدار درصد کارکنان ساکن در برابر کارکنان موقت بیشتر گردد، علاوه بر تبعات مفید اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که در پی دارد، اثرات سوء حضور نیروهای موقت( مانند جرم­خیزی محیطی) نیز کاهش پیدا می­کند. تصویر محیطی و سیمای شهری پارس جنوبی ترکیبی از تاسیسات عظیم گازی است در پس زمینه کوههای سربه فلک کشیده و زبانه­های آتشین فلرها، که در سالهای نخستین بهره­برداری به علت کمبود سرانه فضای سبز، آلودگی محیطی، شهرسازی آشفته، عدم وجود نظم کلان در جانمایی­ها و مسائلی ازین دست، علی­رغم بهره­مندی از نعمت گاز، بازدهی اقتصادی وموقعیت استراتژیک، برای جامعه مخاطب فاقد جاذبه­ و انگیزه لازم جهت استقرار تمام وقت بود.

البته در سالهای اخیر توجه به بهبود شرایط محیطی، بالا بردن سرانه فضای سبز و ارتقا کیفیت خدمات شهری باعث سوق دادن شرایط این منطقه، از محیطی با چهره صنعتی به فضایی با پارامترهای انسانی و در نتیجه افزایش اسکان خانواده های متخصصین شاغل در این منطقه بوده است و همانطورکه گفته شد تغییر جمعیت غالب از کارکنان مهمان به کارکنان ساکن، باعث رشد و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی منطقه می­گردد. در کنار بهبود شرایط محیطی، شرکت­های حاضر در این منطقه به دلایل مضاعفی، همچون کارایی بالاتر کارکنان، افزایش وفاداری آن­ها به سازمان و امنیت روانی پرسنل، مایل به حضور خانواده­های کارمندان در کنار آنها هستند.

 اگر چه تلاش ها صورت گرفته در حوزه بهبود محیط و خدمات شهری نتایج خوبی در پی داشته، اما منطقه عسلویه و سایر شهرهای حوزه نفوذ صنعت گاز در پارس جنوبی، تا تغییر از محیطی صنعتی به شهری با پارامترهای انسانی فاصله دارد و تلاش­های زیادی باید صورت پذیرد تا فاصله با استاندارد شهری کمتر و محیط برای ساکن شدن بخش اعظم پرسنل مهیا گردد. در این مسیر که شروعی نوید بخش دارد و مقداری از آن پیموده شده، همواره باید مراقب حفظ اصالت فرهنگ بومی بوده و از غلبه فرهنگ مهاجرتی بر آن، یا بوجود آمدن شهری با اغتشاش فرهنگی به دلیل تنوع فرهنگ­های موجود در آن، جلوگیری کرد. این موضوع که حوزه های بسیاری را در بر می گیرد، مستلزم برنامه­ریزی مدون، تلاش در همه حوزه ها و هماهنگی جبهه­های مختلف با یکدیگر است. من­جمله حوزه شرایط محیطی و خدمات شهری که بیانگر تاثیر بافت و کالبد محیط بر کیفیت و سرزندگی جامعه است و با پارامترهای کمی و کیفی خاص خود سنجیده می­شود که تغییر و بهبود در این حوزه باید بر بستر ارزشی و مذهبی جامعه و هماهنگ با فرهنگ غنی بومی انجام پذیرد. به­طور مثال در شهرسازی باید به هویت تاریخی منطقه و استان بوشهر، همسازی فضا با اقلیم، کارایی بناهای سنتی، تناسب فرم با کارکرد و ... توجه گردد که البته در بخشی از کارهای انجام شده توجه به این محورها مشهود است ولی کافی نیست.در طراحی و ساخت المان های شهری، ایده و طرح باید از مرحله کانسپت تا اجرا کاملا جدید و نوآورانه، مناسب همان فضا، هماهنگ با بستر فرهنگی و ارزشی منطقه باشد و به نمادهای فرهنگی جنوب و نیز سمبل­های صنعت گاز و سایر صنایع تاثیرگذار منطقه توجه ویژه گردد تا از نصب المانهای تکراری و گاها بی­هویت و یا دارای هویت عام پرهیز گردد.

نیاز به افزایش و توسعه فضای سبز با توجه به شرایط صنعتی اهمیتی حیاتی دارد و از آنجا که چرخه عمر درختان طولانی است، با نگاه به همسازی آنها با اقلیم و کمترین نیاز به نگهداری و یا آبیاری، با افزایش بودجه در این حوزه، می­توان علاوه بر نگهداری عرصه های موجود، توسعه مساحت را با توجه به تنوع زیستگاه از لحاظ فضای سبز، انجام داد.

رعایت مسائل ذکر شده مستلزم این است که شرایط برای ارتباط مفید بین فرهنگ های مهاجر و فرهنگ بکر و غنی ساکن انجام گیرد تا در این تبادلات فرهنگی، همگرایی و هم ارزشی باعث ایجاد روحیه وحدت و تعامل مثبت گردد. اگرچه بر این محتوا میتوان شرح فراوان افزود، اما به جهت کوتاه کردن سخن، سایر عرصه ها بماند برای وقتی دیگر. امید است که حجم کارهای انجام شده مرتبط با مناسب سازی محیط انسانی که در سالهای اخیر هدفمندتر و پررونق تر گشته در سالهای آتی ادامه یابد و با توجه بیشتر به این حوزه، شاهد شکوفایی این منطقه پررونق اقتصادی در عرصه های شهرسازی و کیفیت محیطی و خدمات شهری باشیم.