خور مرده‌شور» گناوه؛ میراثی در خطرِ بلعیده شدن
بوشهری ها در حالی که خور تاریخی مرده‌شور در بندر گناوه، با پیشینه‌ای بیش از یک قرن، ظرفیت تبدیل شدن به یکی از قطب‌های گردشگری جنوب کشور را دارد، اما این روزها به میدانی برای تعارض منافع، تصرف‌های بحث‌برانگیز و تخریب محیط زیست بدل شده است؛ جایی که بی‌تدبیری، سکوت مسئولان و طمع زمین‌خواران آن را در معرض نابودی قرار داده است.
خور مرده‌شور گناوه که در حافظه تاریخی مردم این شهر جایگاهی مقدس دارد، این روزها به تیتر رسانه‌ها و موضوع مناقشه فعالان اجتماعی، مسئولان محلی و تعاونی‌های مسکن بدل شده است. نام این خور، برگرفته از سنت شست‌وشوی مردگان در نزدیکی امامزاده سلیمان بن علی، نشان از عمق پیوند آن با فرهنگ و آیین مردمان این بندر دارد.
در دهه ۷۰ و با واگذاری بخشی از شوره‌زار اطراف خور به شرکت تعاونی مسکن بسیجیان، نخستین جرقه‌ها برای تغییر کاربری زمین‌های اطراف این خور زده شد. اگرچه بخشی از حریم ۶۰ متری خور باقی ماند، اما طی سال‌های گذشته همواره گزارش‌هایی از دست‌اندازی، خاک‌ریزی و زیرسازی در این محدوده منتشر شده است.
اوج این تعارض در فروردین ۱۳۹۷ رقم خورد؛ جایی که کامیون‌ها و لودرها اقدام به خاک‌ریزی گسترده در بستر خور کردند. در حالی‌که این اقدامات در مجاورت اداره منابع آب منطقه‌ای انجام می‌گرفت، سکوت نهادهای مسئول، موجی از انتقادات را به دنبال داشت.
در سال‌های بعد، با تفکیک اراضی شمال خور توسط تعاونی مسکن دادگستری گناوه، موج جدیدی از اعتراضات شکل گرفت. فعالان اجتماعی، تغییر کاربری فضای سبز و گردشگری به کاربری مسکونی و تجاوز به بستر خور را بارها با سند و استنادهای قانونی فریاد زدند؛ اما به‌رغم بازداشت‌هایی در شهرداری و ورود نهادهای نظارتی، روند ساخت‌وساز ادامه یافت.
در تازه‌ترین تحول، بیانیه‌ای از سوی تعاونی کارکنان دادگستری گناوه منتشر شد که ضمن دفاع از اقدامات خود، منتقدان را به تخریب وجهه دستگاه قضایی متهم کرده است. این در حالی‌ست که انجمن حقوق شهروندی «راه روشن» در پاسخ، با انتشار بیانیه‌ای مفصل، با استناد به اظهارات رئیس منابع آب و گزارشات رسمی، این اقدامات را «تجاوز به حریم و بستر خور» و «تغییر کاربری غیرمجاز» عنوان کرده است.
از سوی دیگر، نگرانی‌ها نسبت به کاهش حریم قانونی خور از ۶۰ به ۲۰ متر، آن‌هم با استناد به «فصلی بودن رودخانه»، تردیدهایی جدی درباره نیت پشت پرده این تصمیمات ایجاد کرده است.
اکنون برخی از این اهداف آشکار شده‌اند؛ چرا که به گفته بنگاه‌های املاک، قطعات ۲۰۰ متری در حاشیه خور و رو به دریا با قیمت‌های نجومی بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد تومان خرید و فروش می‌شوند.
خور مرده‌شور نه فقط یک جغرافیای طبیعی، که بخشی از هویت و حافظه جمعی گناوه است. تداوم بی‌برنامگی، سکوت نهادهای مسئول، و ترجیح منافع کوتاه‌مدت بر مصالح بلندمدت، زخم‌هایی عمیق بر پیکر این میراث وارد کرده است. اکنون چشم امید مردم گناوه به شفافیت عملکرد مسئولان، ورود قاطع قوه قضائیه و صیانت از حقوق عمومی است. در غیر این صورت، یکی از بکرترین و زیباترین نقاط جنوب ایران، قربانی سودجویی و زمین‌خواری خواهد شد.
منبع : روزنامه پیام عسلویه
عکس
