بوشهری ها / صدیقه بهزادپور – روزنامه نگار/ برقراری آتش بس بین ایران و رژیم صهیونیستی پس از یک نبرد پرتنش در حالی رخ می دهد که، هرچند نام آتش بس را به دنبال دارد و یادآور صلح،اما بیشتر به یک توقف تاکتیکی شباهت دارد تا پایانی بر دشمنی‌های دیرینه . اما هم‌زمانی این وضعیت با ایام عزاداری محرم و به‌ویژه شب‌های قدر و عاشورا، فضای تازه‌ای را برای تحلیلگران و ناظران منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم کرده است؛ تقاطعی نادر میان دین، سیاست، مقاومت و روایت ملی که البته با حضور رهبر معظم انقلاب در مراسم عاشورایی حسینیه امام خمینی(ره) شور و شوقی دیگر یافت.
قرارگیری مردم در روزهای آتش بس فیمابین ایران و رژیم صهیونیستی، آنچه باعث توقف موقت تنش‌ها شده، نه تمایل واقعی به حل بحران، بلکه فشارهای ژئوپلیتیکی، مذاکرات پشت‌پرده و مصلحت‌اندیشی‌های استراتژیک غرب بوده است. در رأس این تحولات، توافقی نانوشته اما مؤثر میان ایالات متحده آمریکا، اسرائیل و برخی کشورهای عضو ناتو نقش اساسی بازی می‌کند؛ توافقی که در عمل، ایران را در موضع واکنشی قرار داد. این توافق با هدف کاستن از بحران انرژی، کاهش قیمت نفت، و کنترل شرایط سیاسی در انتخابات پیش‌روی آمریکا شکل گرفت. اما آنچه ایران را از این دام بیرون کشید، نه عقب‌نشینی، که بهره‌برداری هوشمندانه از قدرت نرم، انسجام اجتماعی و ظرفیت‌های مذهبی- ملی بود.
به اعتقاد کارشناسان؛ ایران، در برابر فشارهای سنگین دیپلماتیک و تهدیدات نظامی، با درایت استراتژیک، پاسخ هدفمند و حفظ دست بالا در میدان، توانست معادله را به نفع خود تغییر دهد. در حالی که رسانه‌های غربی تلاش داشتند تصویر ایران را به عنوان کشوری منزوی، تضعیف‌شده و درگیر بحران داخلی نمایش دهند، واقعیت میدان و تحولات اجتماعی داخلی چیز دیگری بود. در این میان، مردم هم در فضای مذهبی – ملی ماه محرم، نه تنها تسلیم فشار نشدند، بلکه با بازسازی اعتماد به نفس ملی و تقویت پیوند با محور مقاومت، بار دیگر نشان دادند که مفهوم «مقاومت» در این سرزمین، تنها واژه‌ای سیاسی نیست، بلکه روحی تاریخی، مذهبی و هویتی دارد.
به باور بسیاری از تحلیلگران؛ یکی از نکات مهم این وضعیت، هم‌زمانی آتش‌بس نظامی با ورود به دهه اول محرم است. بسیاری از ناظران معتقدند که این هم‌زمانی، به ایران فرصت داد تا بدون درگیری مستقیم، از فضای معنوی محرم برای تقویت انسجام داخلی و افزایش قدرت نرم خود بهره ببرد. حضور پرشور مردم در هیئت‌ها، مجالس عزاداری، و مهمتر از همه، حضور رهبر معظم انقلاب اسلامی در شب عاشورا در حسینیه امام خمینی (ره)، حامل پیام‌های چندلایه به داخل و خارج کشور بود.
در این شب ویژه، هنگامی که محمود کریمی با درخواست رهبر انقلاب شعری حماسی در وصف ایران خواند، فضای مجلس رنگ تازه‌ای گرفت. اشک و شوق در هم آمیخت. این حرکت، نه یک نمایش ساده، بلکه نوعی مدیریت هوشمند افکار عمومی و تزریق امید در دل جامعه بود. حضور رهبری در دل مجلس عزاداری، آن‌هم در شب عاشورا، همان‌قدر که برای مخاطب داخلی نشانه حمایت و همدلی بود، برای دشمنان نیز پیامی هشدارآمیز داشت و آن اینکه«ایران، هنوز ایستاده است».
به باور صاحبنظران؛ در فرهنگ ایرانی-اسلامی، آیین‌های محرم صرفاً مناسک دینی نیستند، بلکه پلتفرمی اجتماعی-سیاسی برای بازتولید هویت جمعی و ارتقای آگاهی عمومی نیز هستند. در روزهایی که برخی کشورها برای نمایش وحدت ملی، متوسل به جشن‌های ملی و تبلیغات رسانه‌ای می‌شوند، ایران توانسته است در بستر مراسم عاشورایی، گفتمان ظلم‌ستیزی، مقاومت، و امید به آینده را بازآفرینی کند. به اعتقاد همگان؛ امسال، مداحی‌ها بیش از همیشه رنگ سیاسی-اجتماعی گرفت، از نام بردن شهدای مقاومت تا اشاره مستقیم به چهره‌های جبهه دشمن و حتی تحلیل‌های ضمنی از وضعیت منطقه، نشان داد که عاشورا همچنان زنده است و در حال ایفای نقش استراتژیک خود. اگرچه دولت و نهادهای رسمی نقشی در سازمان‌دهی عمیق این مجالس ندارند، اما ریشه‌های اجتماعی عمیق فرهنگ حسینی، به خودی خود قدرتی بی‌بدیل برای تاب‌آوری ملی ایجاد کرده‌اند.
در شرایطی که فضای روانی جامعه می‌توانست تحت تأثیر اخبار منفی، نگرانی‌ها از آینده جنگ، و تحریم‌های اقتصادی قرار بگیرد، حضور رهبری در شب عاشورا، حکم تزریق امید و قوت قلب داشت. در شرایطی که رهبران بسیاری از کشورها برای دیده شدن به مانورهای رسانه‌ای متوسل می‌شوند، رهبری ایران با انتخاب هوشمندانه زمان و مکان ظهور عمومی، پیام‌های چندوجهی را منتقل کرد، « از همراهی با مردم، تا ثبات و اقتدار حاکمیت». حرکت ساده‌ای چون درخواست از محمود کریمی، مداح حاضر در حسینیه امام خمینی (ره) برای خواندن شعری خاص، در آن شب، تبدیل به نقطه جوش عاطفی و روانی مجلس شد؛ شور و اشک با شعار و هدف سیاسی گره خورد و مفهوم عاشورا به عنوان نماد ایستادگی علیه ظلم، بار دیگر بر بستر تاریخ نشست. در جهانی پر از بحران‌های چندلایه، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای کشورها، حفظ امنیت روانی مردم است. ایران در این زمینه، بار دیگر نشان داد که سنت‌های مذهبی بومی‌شده می‌توانند نقش مکمل ساختارهای رسمی را ایفا کنند. در حالی‌که غرب تلاش دارد با روایت‌های رسانه‌ای و جنگ شناختی، اعتماد عمومی را هدف قرار دهد، مردم ایران با رفتن به هیئت‌ها، شنیدن نوحه‌ها، و بازخوانی روایت عاشورا، نوعی پادزهر درونی برای خود ساخته‌اند.
این اقدام در شرایطی که برخی از تحلیلگران غربی تلاش داشتند ایران را در موقعیت دفاعی تصویر کنند، آنچه در هفته گذشته رخ داد نشان داد که ایران، نه‌تنها در عرصه میدانی، بلکه در عرصه جنگ نرم، فرهنگ و هویت نیز فعالانه بازی می‌کند. آتش‌بس کنونی شاید به ظاهر یک امتیاز برای غرب باشد، اما در بطن جامعه ایرانی، فرصتی طلایی برای تجدید قوا، بازیابی مشروعیت اجتماعی، و نمایش انسجام ملی فراهم کرده است.
عکس
