انفجار قیمت زمین طی کمتر از دو دهه در بوشهر
بوشهری ها /صدیقه بهزادپور – روزنامه نگار/افزایش قیمت زمین و ملک در کشور، هرچند اخیراً اندکی رنگ و بوی رکود گرفته است، اما افزایش چندین برابری قیمت زمین در سراسر استانهای ایران به گونه ای بوده است که گویا همگان فقط در دو دهه اخیر از خواب کهف بیدار شده اند و این انفجار قیمت را به سختی باور می کنند. در تازه‌ترین داده‌هایی که از سوی مرکز آمار ایران منتشر شده، تصویر نگران‌کننده‌ای از روند قیمت زمین مسکونی در مناطق شهری کشور ترسیم شده بیانگر شکاف عمیق بین درآمد خانوار و توان خرید زمین، در دو دهه اخیر بوده است که خریداران زمینو ملک در بوشهر نیز از آن در امان نبوده اند.
بر اساس آمار منتشره، استان بوشهر هرچند نه در میان گران‌ترین استانهای کشور، اما دقیقاً در نیمه میانی جدول ایستاده و شاهد رشد قابل توجه قیمت زمین بوده است؛ رشدی که اثرات آن، امروز در سبک زندگی، مهاجرت‌ها و حتی ترکیب جمعیتی شهرهای استان به‌وضوح قابل مشاهده است.طبق آمار و مستندات رسمی، میانگین قیمت هر مترمربع زمین مسکونی در استان بوشهر در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ حدود ۲۲ میلیون و ۸۶۳ هزار تومان بوده است، به این ترتیب، بوشهردر ردیف پانزدهم گران‌ترین استانهای کشور در حوزه قیمت زمین شهری قرار می‌گیرد.
اگرچه بوشهر فاصله معناداری با سه استان صدر جدول یعنی تهران با میانگین متری حدود ۱۱۰ میلیون تومان، البرز ۶۷ میلیون تومان و مازندران با حدود ۵۴ میلیون تومان دارد، اما همچنان رشد قیمت زمین در این استان نسبت به دهه‌های گذشته، شدید و گاه بی‌منطق بوده است به گونه ای که در مقایسه ای ساده درخواهیم یافت که با قیمت خرید برای یک خانه یا زمین در بازه زمانی حدود دو دهه قبل، در حال حاضر حتی قادر به خرید یک متر مغازه یا خانه در خیابانهای مرکزی نیز نخواهیم بود.
رشد ۱۸۰ برابری قیمت زمین
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در تحلیل بلندمدت خود، قیمت زمین در بوشهر را در سال ۱۳۸۵ حدود ۱۲۶ هزار تومان برآورد کرده بود. این یعنی طی کمتر از دو دهه، قیمت زمین در این استان بیش از ۱۸۰ برابر افزایش یافته است. این جهش حتی با در نظر گرفتن تورم عمومی کشور، بی‌سابقه و فراتر از رشد سایر کالاها و خدمات است. اما نکته مهم در این میان، قطعاً تأثیر این رویکرد بر توان خرید خانوارهاست. بر این اساس؛ طی محاسبات انجام شده مشخص می شود که که در سال ۱۳۸۵ یک خانوار شهری در بوشهر می‌توانست با مجموع درآمد سالانه‌اش حدود ۶۳ مترمربع زمین مسکونی بخرد. اما حالا در سال گذشته، این توان خرید به تنها ۱۵ مترمربع کاهش یافته است،به عبارتی، حتی اگر یک خانواده تمام درآمد سالانه‌اش را بدون هزینه کرد، فقط برای خرید زمین پس‌انداز کند، تنها می‌تواند یک قطعه کوچک به اندازه یک اتاق خواب بخرد!
زمین؛ پرهزینه‌ترین بخش ساخت مسکن
به اعتقاد تحلیلگران؛ زمین همواره سهم بالایی از قیمت نهایی یک واحد مسکونی را به خود اختصاص داده است ولی با رشد چندصددرصدی قیمت زمین در دو دهه گذشته، این سهم اکنون به عامل اصلی در گرانی مسکن و کاهش توان خانوارها برای خانه‌دار شدن تبدیل شده است. هرچند در گذشته ساخت و ساز می‌توانست با صرفه‌جویی در مصالح یا مدیریت هزینه‌ها، بخشی از قیمت را کاهش دهد ولی امروز قیمت زمین، عملاً هرگونه سیاست حمایتی را بی‌اثر کرده است، تا جایی که یک زمین کوچک در بوشهر اکنون می‌تواند بخش عمده‌ای از کل هزینه ساخت یک خانه را بلعیده باشد.
سایه سنگین دلالی و سرمایه‌گذاری بر سر بازار زمین
به باور کارشناسان؛ یکی از دلایل اصلی رشد قیمت زمین در سال‌های گذشته، حضور پررنگ سرمایه‌گذاران و دلالان در این بازار بوده است. از آنجا که زمین برخلاف ملک، استهلاک ندارد و همواره رشد قیمت آن تضمین‌شده تلقی می‌شود، بسیاری از افراد با سرمایه‌های بزرگ یا کوچک وارد بازار زمین شده‌اند و آن را به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل کرده‌اند. این امرنه تنها قیمت‌ها را بالا برده، بلکه نقش زمین در تأمین مسکن مصرفی را کم‌رنگ‌تر از قبل کرده است. در حال حاضر بسیاری از زمین‌ها در بوشهر و سایر شهرها نه برای ساخت، بلکه به عنوان یک کالای سرمایه ای برای نگهداری و افزایش سرمایه خریداری می‌شوند. از سوی دیگر، یکی دیگر از تبعات افزایش قیمت زمین در بوشهر، توسعه شتابزده حاشیه‌نشینی و مهاجرت معکوس است، از این رو بسیاری از خانواده‌های طبقه متوسط و پایین که تا چند سال قبل می‌توانستند در محدوده شهری زندگی کنند، اکنون به دلیل قیمت بالای زمین، مجبور به خرید یا اجاره در مناطق کم‌برخوردار، حاشیه شهر یا حتی روستاهای اطراف شده‌اند. به این ترتیب همین امر باعث شده که زیرساخت‌های این مناطق با فشار بیشتری مواجه شوند و مدیریت شهری نیز در ارائه خدمات عمومی دچار چالش‌های جدی شود.
راهکار چیست
به گفته کارشاسنان؛ برای مهار رشد قیمت زمین باید ضمن نظارت دقیق بر این حوزه، مالیات سنگین بر زمین‌های بایر و احتکارشده داشته باشند تا بسیاری از زمین‌ها سال‌ها بدون استفاده باقی مانده‌اند رصد و وارد بازار ساخت وساز شوند، در این بین قطعاً وضع مالیات مؤثر می‌تواند مالکان را به فروش یا ساخت و ساز ترغیب کند. از سوی دیگر دولت می‌تواند از طریق نهادهایی مانند بنیاد مسکن یا سازمان ملی زمین، اراضی جدید را با قیمت مناسب وارد بازار کند. همچنین با اِعمال قانونی محدودسازی خرید زمین به مصرف‌کنندگان واقعی، سیاست‌هایی مانند منع خرید زمین دوم یا سوم، یا پرداخت یارانه تنها به مالکان فاقد زمین، می‌تواند بازار را به سمت مصرفی شدن سوق دهد. بعلاوه ایجاد سامانه‌های هوشمند برای شفافیت در معاملات زمین و جلوگیری از قیمت‌سازی، از ضروری‌ترین اقدامات است که می تواند سامانی به این بازار بدهد.
عکس
