پارادوکس های قوانین و واقعیات « ته‌لنجی» در بوشهر
بوشهری ها /صدیقه بهزادپور- روزنامه نگار/« ته‌لنجی» واژه ای است که همواره با چالشها وقوانین نوشته یا نانوشته بسیاری در کنار ساحلهای ایران همراه بوده و قطعاً بوشهر نیز از این امر مستثنی نبوده است. فعالیت‌های تجاری در حوزه ته‌لنجی در استان بوشهر به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد برای بسیاری از خانواده‌های ساکن در مناطق ساحلی شناخته می‌شود، به دلیل تغییرات مکرر قوانین و فقدان شفافیت در اجرای سیاست‌های تجاری، در وضعیت بلاتکلیفی قرار دارد. با وجود اعلام تخصیص ۳.۵ میلیارد دلار به این بخش، فعالان محلی هنوز نگران آینده خود هستند. کارشناسان معتقدند؛ قوانین جدید که به منظور ساماندهی تجارت مرزی وضع شده‌اند، هنوز ابهامات اجرایی و عدم وجود سازوکار مشخص در نحوه اجرای آنها وجود دارد که باعث نگرانی فعالان این حوزه شده است، چرا که بسیاری از ملوانان بومی که معیشت خود را از طریق واردات کالا تأمین می‌کنند، با مشکلاتی نظیر تغییر مکرر بخشنامه‌ها و لغو مجوزها مواجه هستند. این وضعیت نه تنها امنیت شغلی آنها را به خطر انداخته، بلکه فشار مالی ناشی از وام‌ها و تسهیلات خرید نیز بر دوش آنها سنگینی می‌کند.
آیا رونق در راه است یا بلاتکلیفی بیشتر؟
انتشار خبر تخصیص ۳.۵ میلیارد دلار از مجموع واردات رسمی کشور به این بخش، حاکی از تحولی مهم در اقتصاد محلی به‌ویژه در استان بوشهر است، آنهم در شرایطی که اقتصاد جنوب کشور در سال‌های اخیر با تنگناهای متعدد و بلاتکلیفی‌های قانونی در حوزه واردات کالاهای موسوم به «ته لنجی» مواجه بوده است، باعث خرسندی وامیدواری فعالان دراین بخش شده است. بر اساس اعلام معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صمت بوشهر، در قانون جدید ساماندهی تجارت مرز، محدودیت‌های گذشته در سفر لنج‌ها به کشورهای حوزه خلیج فارس حذف شده و نظام سنتی و محدودکننده بارشماری (بر پایه ظرفیت هر لنج) کنار گذاشته شده است. در این راستا، سهم قابل توجهی از واردات رسمی کشور (۳.۵ میلیارد دلار از مجموع ۷۲ میلیارد دلار) به ته‌لنجی اختصاص یافته است. به اعتقاد کارشناسان؛ این تغییرات از نظر قانونی، گامی بزرگ به‌سوی رسمیت دادن به فعالیت‌هایی است که سال‌ها به‌صورت نیمه‌رسمی یا با مخاطرات قانونی انجام می‌شد.
اما این همه ماجرا نیست
اما بسیاری از فعالان و همچنین کارشناسان در این حوزه معتقدند، این همه ماجرا نیست. به اعتقاد آنها، درحالیکه از یک‌سو قانون جدید می‌تواند به بهبود فضای کسب‌وکار و اشتغال در جنوب کشور کمک کند، از سوی دیگر ابهامات اجرایی و فقدان سازوکار مشخص در نحوه اجرای آن باعث شده بسیاری از فعالان ته‌لنجی، همچنان در حالت بلاتکلیفی به‌سر ببرند. بر اساس این گزارش؛ در حالی که بسیاری از خانواده های مستقر در جنوب، تعداد زیادی از مردان و خانواده‌های جنوب کشور، به‌ویژه در شهرستان‌های ساحلی مانند عسلویه، دیِر، گناوه و کنگان، معیشت خود را مستقیماً از طریق واردات این نوع کالاها تأمین می‌کنند، اما همواره سال‌هاست که با تغییر مکرر بخشنامه‌ها، لغو مجوزها یا اجرای ناقص قوانین، امنیت شغلی این قشر به خطر افتاده است. ارائه راهکارهای غیرکارشناسانه و غیرمستدل مانند برنامه ریزی برای معرفی مشاغل موازی برای این گروه از افراد در کنار ساحل در حالیکه هنوز هیچ نشانی از آن موجود نیست، موجی از نگرانی برای لنجدارانی که در این بخش فعالیت می کنند و البته با وام وتسهیلات بسیار خریداری کرده اند؛ ایجاد کرده است و دغدغه چگونگی پرداخت اقساط وامهای خود را در وانفسای تصمیمات لحظه ای و... را دارند.
دغدغه های مردم جنوب
یکی از ملوانان بومی منطقه در می گوید: « کاری که ما مشغول آن هستیم هربار با عنوانی چون؛ سفرممنوعه، قاچاق و... خطاب شد، بارها نیز قوانین جدیدی برای آن تعریف و ابلاغ شد، اما از آنجا که خانه از پای بست ویران است، قوانین ناقص بازوی اجرایی نداشته ومشخص نیست سهمیه بندیها دراین بخش چگونه صورت میگیرد، گاهی بر اساس وزن، گاهی .... » . به گفته تحلیلگران؛ واقعیت این است که فقدان شفافیت در اجرای سیاست‌های تجاری، از جمله مشکلات اساسی تجارت مرزی در جنوب کشور بوده و اگر این قانون نیز با همان روال قبلی اجرا شود، بعید است تحولی پایدار ایجاد کند.
چشم‌انداز آینده
کارشناسان بر این باور هستند؛ چنانچه قانون ساماندهی تجارت مرزی واقعاً با دید توسعه‌گرا و با مشارکت فعالان محلی اجرایی شود، می‌توان امیدوار بود که؛ ته‌لنجی از سایه قاچاق خارج شود و حتی شغل‌های محلی تثبیت شوند و همزمان اقتصاد بنادر جنوبی نفسی تازه کند، ولی اگر این قانون تنها در حد ارقام و بخشنامه باقی بماند، بسیاری از ته‌لنجی‌ها در مسیر بلاتکلیفی باقی خواهند ماند؛ نه امکان فعالیت آزاد خواهند داشت و نه به‌طور کامل از حمایت‌های رسمی برخوردار می‌شوند. اما از این واقعیت نباید غافل شد که ته لنجی برای جنوب، تنها یک شغل نیست؛ شریان معیشت و هویت فرهنگی یک منطقه است. تصمیم‌گیران باید با دقت و درایت، مسیر آینده را مشخص کنند. به گفته صاحبنظران؛ فقدان شفافیت در سیاست‌های تجاری و عدم توجه به نیازهای واقعی فعالان محلی، می‌تواند به تداوم بلاتکلیفی در این بخش منجر شود. اگرچه کارشناسان بر این باورند که با اجرای صحیح و مشارکت فعالان محلی، می‌توان به رونق این حوزه امیدوار بود، اما واقعیت این است که ته‌لنجی برای مردم جنوب تنها یک شغل نیست؛ بلکه بخشی از هویت فرهنگی و معیشتی آن‌هاست. تصمیم‌گیران باید با دقت و درایت، راهکارهای عملی و مؤثری را برای حمایت از این بخش ارائه دهند تا بتوانند به بهبود شرایط زندگی مردم بومی کمک کنند.
عکس
