فرصتی برای تهران یا بوشهر؟

بوشهری ها /صدیقه بهزادپور – روزنامه نگار/ تشدید بحران کم‌آبی و کمبود انرژی روزهای اخیر که به قطعیهای پیاپی آب و برق در پایتخت در روزهای اخیر منتهی شده است، باز هم ضرورت انتقال پایتخت را به صدر اخبار کشانده است. مسعود پزشکیان، رئیس جمهور نیز با اشاره به طرح انتقال پایتخت به یکی از استانهای جنوبی، مجدداً به عملیاتی شدن این طرح تاکید کرد که البته باز هم با واکنشهای مخالفان و موافقان این طرح روبرو شده است. برخی از کارشناسان معتقدند انتقال پایتخت از تهران باید خیلی پیشتر از این صورت میگرفت چرا که منابع آبی، اقلیمی و ... تهران دیگر پاسخگو نیاز ساکنین نیست و وضعیت به مرحله بحران رسیده است. اما عده ای دیگر با تاکید بر اینکه تهران منابع آب و زمین و ... به اندازه مناسب در اختیار دارد اما، مدیریت کارآمدی را ندارد، انتقال پایتخت بدون اصلاح زیرساختها را تکرار فاجعه تهران به عنوان پایتخت در استانی دیگر می دانند. اما قطعاً تقریباً همگان بر این باور هستند که انتقال زیرساختهای پایتخت به استانی دیگر می توانی فرصتی برای نفس کشیدن تهران از ثقل جمعیتی است که هم اکنون زیربار کمبود نفسش به شماره افتاده است و همچنین شاید فرصتی برای بوشهر به عنوان پایتخت جدید که امکان بهره برداری بهینه از ظرفیتها برایش مهیا شود.

 بحران انرژی که این روزها باعث ایجاد شرایط دشوار و تعطیلیهای پیاپی در پایتخت و دیگر کلانشهرها شده است، بیش از همه باعث ایجاد نگرانی از چگونگی تامین منابع انرژی مورد نیاز برای تامین آب، برق، گاز، زمین و مسکن و... برای ساکنین تهران شده است و باردیگر افکار عمومی و مسئولان را متوجه چالشهای به ظاهر لاینحل پایتخت نشینان کرده است. تهران، با جمعیتی بالغ بر ده‌ها میلیون نفر و تراکم بی‌سابقه ساخت‌وساز، به شدت تحت فشار منابع طبیعی و زیرساخت‌های انرژی قرار گرفته است. از طرفی، افزایش دما، کاهش بارندگی و رشد مصرف برق، وضعیت را بحرانی‌تر کرده و به نظر می‌رسد چاره‌ای جز بازنگری در سیاست‌های کلان شهری و انرژی وجود ندارد. در این راستا، بار دیگر موضوع انتقال بخشی از مرکزیت انرژی و حتی برخی نهادهای حاکمیتی از تهران به مناطق مستعدتر کشور بر سر زبان‌ها افتاده است.

مسعود پزشکیان، در اظهارات اخیر خود ضمن تأکید بر ضرورت اصلاح رویکردها در مدیریت کلان منابع، بار دیگر به موضوع انتقال ساختارهای پایتختی به استان‌های جنوبی اشاره و بار دیگر گزینه معرفی یکی از استانهای جنوبی به عنوان پایتخت را در اذهان شکل داد. بسیاری از صاحبنظران؛ بوشهر را به‌عنوان یکی از مناطق استراتژیک کشور با توجه به  ظرفیت‌های عظیم انرژی و موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز گزینه ای مناسب برای اضافه شدن عنوان قلب وپایتخت کشور به عنوان پیشین یعنی «قلب انرژی» کشور می دانند 

چرا بوشهر

این گزارش حاکی است؛ به باور بسیاری  بوشهر، با داشتن منابع غنی نفت و گاز، دسترسی به خلیج فارس و زیرساخت‌های رو به توسعه در حوزه انرژی، یکی از قطب‌های غیرقابل انکار اقتصادی کشور محسوب می‌شود. پالایشگاه‌های عظیم، صنایع پتروشیمی، نیروگاه اتمی و موقعیت استراتژیک و همجواری با خلیج فارس و منابع آبی متفاوت آن در مرزهای آبی جنوب ایران، بوشهر را به نقطه‌ای کلیدی در نقشه انرژی کشور بدل کرده است. انتقال بخشی از پایتخت انرژی به این منطقه نه تنها می‌تواند بار سنگین زیرساختی از دوش تهران بردارد، بلکه موجب توزیع متوازن‌تر سرمایه‌گذاری‌ها و ایجاد اشتغال در جنوب کشور می‌شود. در حقیقت منابع فراوان بوشهر تاکنون به دلیل کمبود سرمایه و کم توجهی به آن، آنگونه که باید و شاید مورد بهره برداری قرار نگرفته است.

مزایای راهبردی انتقال مرکزیت انرژی به بوشهر

به اعتقاد تحلیلگران؛ انتقال پایتخت انرژی به بوشهر، افزون بر کاهش فشار زیرساختی تهران، می‌تواند پیامدهای مثبت متعددی داشته باشد. تمرکز صنایع انرژی در نزدیک‌ترین نقطه به منابع خام که باعث کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، فرایندهای لجستیکی و هدررفت انرژی  می شود یکی از مزیتهای این انتخاب است، بعلاوه تقویت موقعیت بین‌المللی ایران در صادرات انرژی است در استان  بوشهر نیز باتوجه به دسترسی مستقیم به خلیج فارس و مسیرهای کشتیرانی بین‌المللی، می تواند فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه پایانه‌های صادراتی نفت، گاز و فرآورده‌های پتروشیمی فراهم کند. همچنین انتقال بخشی از زیرساخت‌های اداری و انرژی به بوشهر می‌تواند موجب جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید، رونق گردشگری صنعتی و ایجاد فرصت‌های شغلی گسترده در منطقه شود که قطعاً این امر به توسعه متوازن کشور و کاهش تمرکزگرایی تهران کمک می‌کند. از سوی دیگر، کاهش تراکم جمعیت و آلودگی هوا در پایتخت، از مهم‌ترین پیامدهای مثبت این سیاست خواهد بود.

بحران انرژی و ضرورت تصمیم‌گیری

تهران در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی در حوزه تأمین برق و آب مواجه بوده است، از طرفی مصرف بی‌رویه، خشکسالی‌های متوالی و فشار روی شبکه‌های توزیع، هشدارهای متعددی را برای آینده این شهر به‌همراه داشته است و قطعی‌های مکرر برق و افت شدید ذخایر آبی سدها، ضرورت بازنگری در ساختار توسعه شهری را بیش از پیش بارز ساخته است. به گفته کارشناسان، اگر روند کنونی ادامه یابد، پایتخت‌نشینان با بحران‌های شدیدتر روبه‌رو خواهند شد. از این رو، انتقال پایتخت انرژی به بوشهر، علاوه بر مدیریت بهتر منابع، می‌تواند الگویی برای تمرکززدایی از تهران باشد و به احتمال زیاد این طرح می‌تواند بخشی از صنایع، سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با حوزه انرژی را به بوشهر منتقل کند تا پایتخت اصلی کشور از فشار ناشی از حضور این مراکز کاسته شود. کارشناسان معتقدند, بوشهر نه تنها از نظر انرژی، بلکه از منظر ژئوپلیتیک نیز یک منطقه بی‌نظیر محسوب می‌شود. دسترسی مستقیم به آب‌های آزاد، نزدیکی به بازارهای جهانی انرژی و موقعیت مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، همگی بوشهر را به یک نقطه کلیدی در معادلات آینده کشور تبدیل کرده است. کارشناسان معتقدند که تمرکز بر بوشهر می‌تواند قدرت چانه‌زنی ایران در بازارهای جهانی انرژی را افزایش دهد و نقش ایران را در زنجیره تأمین انرژی منطقه‌ای و جهانی تقویت کند.