بوشهری ها /این درحالی است که علاوه بر تصریح قوانین بالا دستی از جمله اصول ۴۵ و ۵۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سیاست‌های کلی محیط زیستی ابلاغ شده توسط مقام معظم رهبری در آبان ۱۳۹۴، ماده ۳۸ برنامه ششم توسعه کشور (۱۴۰۰-۱۳۹۶) و سند چشم انداز توسعه ۲۰ ساله (۱۴۰۴) کشور ایران بر حفاظت از محیط زیست به عنوان یک وظیفه ملی است، مجموعه قوانین و مقررات مسئولیتهای اجتماعی مرتبط با حفظ و نگهداری محیط زیست توسط صنایع وابسته به نفت و گاز در کشور نیز بر این موضوع تاکید دارند.
همچنین تنها منطقه ویژه اقتصادی که در کشور مصوبه هیات وزیران و پشتوانه حقوقی در حوزه محیط زیست دارد، عسلویه است که در این زمینه ۱۰ ماده قانونی مصوب شد و وظیفه دستگاه‌های ذیربط و وزارتخانه‌هایی مانند نفت و بهداشت و درمان نیز تعیین شده است.
براساس مصوبه هیات وزیران طرح جامع رفع آلودگی‌های منطقه عسلویه آماده شده و در بحث فلرینگ تکلیف زمان خاموشی و اجرای پروژه‌هایی مانند تصفیه خانه فاضلاب مشخص شده‌است، در قالب طرح جامع مدت زمان اجرای پروژه‌های طرح یک تا سه ساله و برخی نیز پنج ساله باید اجرایی شود.
این طرح در آذر ماه سال ۱۳۹۹ در هیات دولت مصوب و به عنوان یک سند بالا دستی برای بهبود کیفیت محیط زیست منطقه معرفی و در نهایت از سوی معاون اول رییس جمهوری ابلاغ شد.
مهمترین این اقدامات ذیل مصوبات هیات دولت در زمینه انجام برنامه‌های اصلاحی در حوزه مدیریت محیط زیست منطقه تعریف شده است، در این مصوبه مقرر شده تا وزارت نفت با تخصیص یک میلیارد و دویست میلیون دلار، اعتبار لازم برای اجرای برنامه‌های زیست محیطی منطقه را که از جمله عظیم ترین پروژهای محیط زیستی در سطح کشور به شمار می رود، تامین کند.
موازی با مصوبات هیات دولت، اقدامات عملی قابل توجهی نیز از سال‌ها پیش توسط شرکت ملی نفت ایران در این حوزه اجرایی شده‌است، از آنجایی که برخی از برنامه های زیربنایی در طولانی مدت معرفی شده و نیازمند تخصیص بودجه کلان در سطح ملی بودند، فهرستی از این اقدامات زیربنایی از سوی اداره حفاظت محیط زیست سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس تهیه شد و پس از اخذ تاییدیه‌های لازم از شرکت‌های ملی نفت ایران، ملی گاز و ملی صنایع پتروشیمی و در نهایت وزیر نفت، در کارگروه ملی آلودگی هوای عسلویه که با دستور ریاست جمهوری تشکیل شده بود، مطرح شد و پس از تایید نهایی پروژه‌ها در کارگروه مذکور و کمیسیون زیربنای صنعت و محیط زیست دولت، این فهرست به منظور اخذ مصوبه به هیات دولت ارسال شد.
در ادامه سند بهبود کیفیت هوای منطقه تدوین شد؛ این سند، در یک چرخه مدیریت کیفیت هوا از مرحله پایش آغاز می شود، هدف اصلی در این مرحله، شناسایی میزان و انواع آلاینده ها، مناطق تحت پوشش و زمان تشدید آلاینده های هوا است.
تاکید رئیس قوه قضائیه بر برخورد قانونی با عوامل آلاینده محیط زیست عسلویه
علاوه براین درسال ۱۴۰۲ نیز رئیس قوه قضائیه ( حجت الاسلام محسنی اژه‌ای) در سفر به عسلویه و منطقه پارس جنوبی بر برخورد قانونی با دستگاه‌ها و بنگاه‌های آلاینده‌ای که در عسلویه مستقر هستند و از پرداخت عوارض این آلایندگی سرباز می‌زنند، تاکید کرد.
محسنی‌اژه‌ای گفت: در نخستین گام نیاز است که کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست استان دستگاه‌ها و تجهیزات سنجش آلودگی را در این منطقه مستقر و چنانچه آلایندگی بالا محرز شد، اقدامات قانونی علیه شرکت‌های دارای این آلاینده آغاز کنند.
وی بیان کرد: طبق قانون بخشی از درآمد بنگاه‌های اقتصادی نفت و پتروشیمی مستقر در عسلویه باید در این شهرستان و استان بوشهر هزینه شود که در مورد تخطئی مسئولان مرتبط نباید در مقابل آنها کوتاه آمد.
گزارش صنعت نفت از کاهش آلودگی محیط زیست عسلویه آذرماه ۱۴۰۱
پایگاه اطلاع رسانی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در مطلبی که هشتم آذرماه سال ۱۴۰۱ با عنوان " نگاهی به روند اجرای پروژه‌های زیست محیطی نفت در قطب تولید گاز کشور) منتشر کرد، نوشت: بحث آلودگی هوا در مناطق مختلف کشور از آن دست موضوعاتی است که همواره مورد توجه مردم و رسانه ها قرار دارد اما در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس که از آن به قطب تولید گاز کشور نام برده می‌شود و شمار واحدهای صنعتی پالایشگاهی و پتروشیمی مستقر، آن را به وزنه‌ای در اقتصاد انرژی کشورمان بدل کرده است، وضع به گونه دیگری است.
سخاوت اسدی، مدیر عامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، درباره روند اجرای این چرخه زیست محیطی می گوید: "پس از اندازه گیری دقیق آلاینده ها در چارچوب ساز و کار تایید شده علمی برای شناسایی آلودگی، پنج دستگاه به صورت پیوسته، میزان آلودگی هوا در منطقه را اندازه گیری می کنند. همچنین برای اینکه بتوانیم اطلاع دقیقی از وضعیت آلودگی هوا داشته باشیم؛ غیر از پنج ایستگاه که به صورت آنلاین و لحظه‌ای میزان آلاینده ها را اندازه گیری می کنند، تمامی منطقه را شبکه بندی کرده و در هر یک از شبکه ها، یک ایستگاه پایش راه اندازی کرده ایم. در مجموع ۱۰۰ ایستگاه پایش در این منطقه وجود دارد از پارس ۲ آغاز می‌شود و تا فرودگاه بین‌المللی خلیج فارس ادامه می‌یابد و همه مراکز جمعیتی و بخش‌ها و روستاهای همجوار را در بر می گیرد."
وی ادامه می دهد: "هم اکنون ایستگاه‌های آنلاین پایش آلودگی هوای منطقه تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست در حال بهره‌برداری هستند. داده‌های موجود نیز موید این نکته است که در مناطق مسکونی همجوار منطقه صنعتی، در مورد برخی آلاینده‌ها مثل بنزن که از سوی سازمان بهداشت جهانی، سرطان‌زای درجه یک شناخته شده، هیچ مشکلی وجود ندارد."
با این وجود، آلودگی هوا در ابعاد صنعتی بدین پهناوری، مساله ای گریزناپذیر است. علاوه بر بنزن که یک آلوده کننده خطرناک است، به گواه آمار و ارقام، میزان دیگر آلاینده‌ها نیز به نسبت پایین است. به عنوان مثال هم اکنون میزان دی اکسیدنیتروژن NO۲) ) پایین‌تر از میزان استاندارد است؛ اما برخی ترکیبات مثل دی اکسیدگوگرد SO۲) ) بالاتر از میزان استاندارد در هوای منطقه وجود دارد که البته در خصوص این آلاینده هم پس از مشخص شدن میزان انحراف آن از استاندارد، کارگروهی با عنوان کارگروه جلوگیری از سوختن گازهای مشعل و بهبود کیفیت هوا در منطقه، تمهیداتی را در این خصوص اتخاذ می کند.
در مجموع برنامه مدونی برای پایش و کنترل دو آلاینده اصلی منطقه یعنی دی اکسید گوگرد و بنزن در قالب مصوبه هیات دولت ابلاغ شده که هم اکنون در حال اجراست.
داده‌های آماری مربوط به این آلاینده ها، به صورت پیوسته در حال پیگیری و پایش بوده و گزارش‌های مبسوط آن به صورت روزانه تدوین می شود، همچنین با هدف آگاهی سایر مردم کشور از وضعیت کیفی هوای این منطقه استراتژیک، داده‌های سه ایستگاه پایش کیفیت هوای منطقه روی سایت سازمان حفاظت محیط زیست به صورت پیوسته و برخط برای عموم مردم قابل رویت است.
به گفته اهل فن؛ با برنامه‌های خوبی که در زمینه کاهش انتشار دی اکسید گوگرد در منطقه تعریف شده و حمایت های وزیر نفت جهت تحقق این برنامه ها، هم اکنون روند کاهشی انتشار آلودگی آغاز شده و به نتایج قابل قبولی نیز رسیده است؛ به طوری که به گفته معاون وزیر بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، سطح بروز بیماری های تنفسی و سرطان در منطقه از میانگین کشوری بسیار پایین تر است.
کاهش ۸۵ درصدی گازهای مشعل پالایشگاهی
یکی از مهمترین و دشوارترین اقدامات صنعتی در حوزه کاهش آلودگی ها در صنعت نفت، جمع آوری گازهای همراه و جلوگیری از سوزانده شدن آن ها در مشعل های پالایشگاهی است. اگرچه فلر به عنوان یک تجهیز برای ایمن نگه داشتن تاسیسات و جان انسان ها باید به طور پیوسته و در تمام شرایط جوی و طول سال روشن و در دسترس باشد و امکان خاموش شدن کامل آن تحت هیچ شرایطی وجود ندارد، اما لازم است تا اقداماتی برای کاهش میزان سوختن گازهای همراه نفت اندیشیده شود.
در این رابطه، با تلاش متخصصان و کارشناسان نفت، کاهش ۸۵ درصدی مشعل سوزی در پالایشگاه‌های اول تا پنجم شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی طی ۱۰ سال اخیر محقق شده است؛ به طوری که میزان مشعل سوزی در این پالایشگاه ها از ۲۹۰۰ میلیون متر مکعب در سال ۱۳۸۷ به ۴۳۳ میلیون متر مکعب در انتهای سال ۱۳۹۷ کاهش یافته است.
اعتبار ۱.۲ میلیارد دلاری برای رفع مشکل فلرینگ
در ادامه اقدامات زیست محیطی در حوزه منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، مدیریت و برطرف کردن مشکل فلرینگ و مشکل بازیافت واحدهای گوگرد در دستور کار قرار گرفت و بر این مبنا طبق برنامه مصوبه دولت یک میلیارد و دویست میلیون دلار اعتبار به رفع این مشکل اختصاص یافت.
مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در این باره می گوید: "با پیگیری های انجام شده برنامه های اصلاحی برای بازیابی گازهای فلر و بهبود واحدهای بازیافت گوگرد در سه سطح کوتاه مدت یکساله، میان مدت سه ساله و بلند مدت ۵ ساله تعریف شده است؛ به طوری که جنس کارهای کوتاه مدت از نوع تعمیراتی، کارهای میان مدت در حوزه خرید تجهیزات و کارهای بلند مدت در حوزه اصلاح و تغییرات فرایندی خواهد بود. علاوه بر این، داده های فلرینگ پتروشیمی و پالایشگاه از سال ۹۶ تا به امروز مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و روند آن به طور کامل بررسی شده است."
در زمان حاضر، کاهش فلرینگ در برخی از شرکت های پتروشیمی آغاز شده است؛ به عنوان مثال در شرکت پتروشیمی نوری پروژه کاهش فلرینگ انجام شده و در شرکت های پتروشیمی زاگرس و آریاساسول نیز در مرحله بهره برداری قرار گرفته است.
تخصیص ۱۰ درصد از محیط صنعتی به فضای سبز
توسعه فضای سبز منطقه، به عنوان راهکاری کلیدی در کاهش میزان آلاینده ها، همواره در اولویت برنامه های زیست محیطی شرکت ملی نفت ایران بوده است و به دقت در تمامی مناطق عملیاتی اجرایی می شود.
هم اکنون بیشتر صنایع موجود مرتبط با صنعت نفت در حوزه جغرافیایی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، استاندارد توسعه فضای سبز را محقق کرده اند. طبق این استاندارد، صنایع باید معادل ۱۰ درصد فضای صنعتی را به فضای توسعه فضای سبز اختصاص دهند.
درهمین راستا، در پارس جنوبی بیش از یکهزارو هکتار فضای سبز ایجاد شده است که یکهزارو هکتار آن توسط سازمان منطقه ویژه اقتصادی پارس و ۴۰۰ هکتار فضای سبز نیز توسط پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها توسعه یافته است که در نهایت هدف بلند مدت این است که این فضا به چهار هزار هکتار فضای سبز در منطقه برسد.
راه اندازی مدرن ترین مجتمع دفع پسماند کشور در قلب عسلویه
شرکت ملی نفت ایران همچنین در باره دفع پسماندهای صنعتی نیز اقدامات موثری انجام داده است که در این ارتباط از کانال سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، احداث مجتمع مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه تعریف شده و در گام اول مطالعات مکان‌یابی براساس الزام‌های سازمان محیط زیست در مسیر مکان یابی اجرای پروژه آغاز و در گام بعدی و در قالب پروژهای دیگر، همه پسماندهای شرکت‌ها شناسایی و طراحی مفهومی مجتمع انجام شد، در مرحله سوم مطالعات ارزیابی آثار زیست محیطی احداث مجتمع پسماند، تعریف شده و مجوز احداث این مجتمع از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر صادر و در راستای احداث این مجتمع و با هدف غربالگری مکان های شناسایی شده سایت به سایت، ۱۰ نقطه از نزدیک بازدید و امتیاز بندی شد و در نهایت دو نقطه که در منطقه پارس ۲ واقع شده اند، انتخاب شد.
در ادامه برای هر دو نقطه مجوز گرفته شد و ساخت و ساز مجتمعی نوین با عنوان کارخانه بازیابی ماده و انرژی در سایت ۲ (در نقطه بالای سایت ایران ال ان جی) در دستور کار قرار گرفت؛ هم اکنون در این مجتمع احداث واحدهای بی خطر سازی پسماند های صنعتی، واحدهای بازیافت، زباله سوز صنعتی و لندفیل مهندسی طراحی و در حال ساخت هستند، ورودی این مجتمع در سال صد هزار تن است که از آغاز بهره برداری این طرح چهار هزار تن پسماند در این مجتمع با مجوز اداره کل محیط زیست استان مدیریت شده است.
این مجتمع در سه فاز تعریف شده که فاز اول آن احداث شده است و فاز دوم در حال احداث است و طبق طرح تعریف شده، مدرنترین مجتمع مدیریت پسماند در کشور است.
صیانت از زیست بوم جانوری
در راستای تعاملات اجتماعی و تعهدات زیست محیطی، برنامه بهبود کیفیت محیط زیست طبیعی و دریایی به صورت ویژه از سال گذشته در دستور کار سازمان منطقه ویژه قرار گرفته است، این مطالعات با هدف بررسی روند تغییرات زیستگاه های دریایی-ساحلی و اثرات توسعه منطقه بر این اکوسیستم ها، شناسایی مناطق مستعد بهسازی و بازسازی جنگل های حرا، آبسنگ های مرجانی، بستر علف ها و جلبک های دریایی، شناسایی تهدیدات فعلی و آتی حضور پستانداران و لاکپشت های دریایی منطقه و ارائه برنامه حفاطتی و بهبود زیستگاه های منطقه انجام شده است.
در این زمینه اقدامات موثری انجام شده که از جمله آن می توان به پروژه احیای جنگل های حرا با کاشت ۱۱۷ هزار اصله نهال توسط شرکت SPGC و همچنین اقدامات بوم شناسی و حفاظت از آهوی مند توسط پتروشیمی زاگرس اشاره کرد.
حمایت از لاکپشت نوک عقابی و بهره برداری از ساحل روب از سوی پتروشیمی مبین، به همراه حمایت از گونه جبیر توسط پتروشیمی آریا ساسول و حمایت از جیرفتی و دراج از سوی پتروشیمی مروارید از دیگر مواردی است که در راستای حفظ گونه های جانوری منطقه صورت گرفته است.
در ادامه مطالعات مدونی نیز در مورد روش‌های موثر بهبود کیفیت محیط دریایی و پایش آب های زیرزمینی محدوده منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس صورت گرفته و چندین برنامه زیست محیطی دیگر نیز از سوی اداره حفاظت محیط زیست سازمان منطقه ویژه در دست اقدام قرار گرفته است.
طراحی شبکه پایش کیفیت خاک و آب زیرزمینی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به همراه پایش کیفیت هوای محیطی، برآورد موجودی انتشار آلاینده‌های هوا و گازهای گلخانه‌ای در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس از دیگر اقدامات موثر در این خصوص است.
پایش و ارزیابی کمی و کیفی پساب‌های خروجی در محدوده تحت نظارت سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و مقایسه نتایج با مقادیر استاندارد سازمان حفاظت از محیط زیست، مطالعات ارزیابی اثرات توسعه منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس بر زیستگاه های خشکی و محیط زیست ساحلی و دریایی منطقه به همراه منشأیابی و سهم بندی ذرات معلق در هوای منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و طراحی مفهومی مجتمع مدیریت پسماندهای عادی و فضای سبز منطقه از دیگر اقدامات زیست محیطی صورت گرفته است.
سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، به عنوان متولی فعالیت های توسعه ای شرکت ملی نفت ایران در منطقه همچنین نسبت به تدوین و ابلاغ دستورالعمل‌ها/شیوه‌نامه و مقررات اولویت‌دار منطقه ویژه، تخمین موجودی انتشار، تشخیص و رفع نشتی‌های فرایندی(LDAR) و پایش غلظت بنزن روی مرزهای واحدهای عملیاتی اقدام کرده است.
در مسیر انجام دیگر فرآیندهای مرتبط با صیانت از محیط زیست، تهیه و ابلاغ راهنمای کنترل انتشار آلاینده‌های خطرناک هوا در صنایع شامل راهنمای کنترل انتشار آلاینده‌های خطرناک هوا در ونت‌های فرایندی، مخازن و ظروف ذخیره، عملیات انتقال و سیستم‌های تصفیه فاضلاب، نشت تجهیزات در فرآیندها و همچنین تهیه و ابلاغ الزامات کنترل انتشار آلاینده‌های خطرناک هوا برای سیستم‌های ونت بسته و تجهیزات کنترل و بازیابی و ارسال به سیستم گاز سوخت در حال انجام است.
از سوی دیگر سعی شده تا با تهیه و ابلاغ الزامات استفاده از بهترین تکنولوژی در دسترس برای کنترل انتشار آلاینده‌های خطرناک هوا گام بلندی در مسیر صیانت از محیط زیست منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس برداشته شود.
کاهش ۳ میلیون مترمکعبی فلرینگ در عسلویه
رئیس کل دادگستری استان بوشهر در بازدیدی که در تیرماه با بیان اینکه یکی از مصوبات سفر سال ۱۴۰۲ رئیس قوه قضاییه به استان بوشهر کاهش آلایندگی ناشی از تأسیسات پارس جنوبی است گفت: در این راستا تاکنون میزان فلرینگ در عسلویه از ۸.۹ به ۵.۹ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.
محیط زیست بوشهر: درصد تحقق مصوبه دولت زیاد نیست
اما این درحالی است که هم مدیرکل محیط زیست استان بوشهر و هم فعالان زیست محیطی در این استان اقدام‌های انجام شده در زمینه کاهش اثرات آلودگی در عسلویه و مناطق همجوار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس را کافی نمی‌دانند و معتقدند باید دراین زمینه فعالیت‌ها و کارهای بسیار بیشتری صورت گیرد تا سلامت مردم ساکن و فعالان مستقر در این منطقه و ادامه حیات آب، خاک و پوشش گیاهی و جانوری آن امکان‌پذیر شود.
براساس آخرین اظهاراتی که مدیرکل کنونی حفاظت محیط زیست استان بوشهر درمورد پیشرفت "طرح ملی رفع آلودگی محیط زیست عسلویه" در سال ۱۴۰۲ عنوان کرده است از برداشتن گام‌هایی توسط شرکت‌ها و صنایع مستقر در این منطقه برای انجام وظایفی که در این زمینه برعهده دارند خبر داده بود.
عبدالرحمن مرادزاده در گفت‌وگو با ایرنا گفته بود: کاهش آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از حضور صنایع در عسلویه همواره از مطالبه‌های بحق میزبانان این صنایع به شمار می‌رود در همین ارتباط عزم وزارت نفت در دولت سیزدهم بر رفع این آلایندگی‌ها جدی است.
وی با اشاره به مصوبه دولت در این زمینه کاهش آلودگی‌های خاص منطقه ویژه پارس جنوبی اظهار کرد: براساس این مصوبه شرکت‌های مجتمع گاز پارس جنوبی و شرکت نفت و گاز پارس در زمینه کاهش فلرینگ منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس یک سری وظایفی برعهده دارند و قدم‌هایی نیز در این خصوص برداشته شده است.
مرادزاده افزود: براساس این مصوبه روش، برنامه و میزان رفع آلودگی فلرها مشخص شده و در همین ارتباط برخی از دستگاه‌های مورد نیاز برای کاهش فلرینگ، خریداری و نصب شده اما باید این پیگیری به صورت جدی‌تر انجام شود.
وی در باره درصد اجرای این مصوبه دولت گفته بود: گام‌هایی برای کاهش آلودگی‌های محیط زیست در عسلویه برداشته شده اما نمی‌توان اعلام کرد درصد زیادی از این مصوبه تحقق یافته است.
مرادزاده تاکید کرد: آنچه در این شرایط مورد تاکید قرار دارد اجرایی شدن کامل این اقدامات است.
وی با اشاره به اهمیت تامین اعتبارات و وجود برخی تحریم‌ها گفت: لازمه کاهش آلودگی‌ها تامین یک سری تجهیزات است که روند تهیه آنها به دلیل وجود برخی تحریم‌ها طولانی شده است.
مدیرکل محیط زیست استان بوشهر ادامه داد: امید می‌رود با توجه به عزم و اراده وزارت نفت در دولت سیزدهم و تخصیص اعتبارات پیش بینی شده و ورود تجهیزات مورد نیاز گام‌های عملیاتی موثری در مورد اجرای مصوبه دولت در راستای کاهش آلودگی‌های زیست محیطی عسلویه برداشته شود.
وی اضافه کرد: با توجه به تنوع گونه‌های حیات وحش در جنوب استان و به خطر افتادن حیات آنها به دلیل حضور صنعت، برخی از شرکت‌های مستقر در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس حامی این گونه‌ها هستند.
مرادزاده گفت: پارک ملی دریایی نایبند یکی از زیستگاه‌های اصلی لاکپشت‌های دریایی به شمار می‌رود که به واسطه حضور صنایع و اشغال نقاط مختلف ساحلی زیستگاه و محل زادآوری این گونه جانوری دستخوش تغییراتی شده و در خطر انقراض قرار دارد.
وی یادآور شد: در این ارتباط یکی از شرکت‌های مستقر در منطقه پارس جنوبی در راستای مسئولیتهای اجتماعی حامی این گونه جانوری است.
به گفته مرادزاده حمایت از آهوی جَبیر و دلفین‌های خلیج فارس و آموزش و تنویر افکار عمومی از دیگر گام‌های برداشته شده از سوی صنایع مستقر در جنوب استان است.
به شماره افتادن نفس‌ها در عسلویه
شاید همه چیز از پیدایش و آغاز طرح‌های توسعه بزرگترین میدان گازی جهان! آغاز شد که ریه‌ها را از هوا خالی کرد و امروز نفس آب و خاک این خطه زرخیز را به شماره انداخته است تا جایی که تاثیرات منفی گازهای مونوکسید کربن و مونوکسید گوگرد بر سلامت انسان از یک سو و لکه‌های نفتی بر سطح آب دریا و تهدید آبزیان و جانوران ساکن محیط زیست آن همگی ما حصل دو دهه فعالیت فلرها و کاتالیزورهای صنایع نفت و گاز در جنوب استان بوشهر است.
یکی از دانش آموختگان رشته شیمی دراین باره به ایرنا گفت: آلودگی‌های عسلویه در ظاهر دیدنی نیست، گازهایی که تا زمانی که به شکل دی اکسید هستند علاوه بر اینکه قابل دیدن هستند، اثرات منفی کمتری نیز بر محیط اطراف خود دارند، اما زمانی که این گازها از احتراق سوخت‌های فسیلی حاصل شوند شکل مولکولی آنها به مونوکسید تغییر می‌کند و اگرچه گازهایی فاقد رنگ و بو به نظر می‌آیند اما مولکول‌های سنگین و مضری برای طبیعت و جاندارانی هستند که در اطراف آنها زندگی می‌کنند.
طاهره عبداللهی اظهارکرد: گازهایی که در پارس جنوبی می‌سوزند بیشتر مونوکسید کربن و نیتروژن هستند که در دسته گازهای سمی قرار می‌گیرند و به لحاظ مولکولی سنگین به شمار می‌روند و بدلیل اشباع بودن بخار آب در این منطقه این مولکول‌ها با سرعت بیشتری منتشر می‌شوند و به علت رطوبت بالای منطقه براحتی روی زمین می‌نشیند و آلودگی‌های زیست محیطی گسترده‌ای را در سطوح خاک،آب و هوا ایجاد می‌کند.
این فعال محیط زیست افزود: یکی از معضلات موجود در این منطقه انباشته یا دپوی گوگرد درفضای باز است که به رفم تصور عموم براحتی از شکل جامد به گاز تبدیل می‌شود و با انتشار در هوا بوسیله ریه‌ها وارد بدن و از طریق بارندگی نیز به شکل ترکیبات سولفاته وارد آبهای زیرزمینی می‌شود.
عبداللهی بیان کرد: در سال‌های اخیر بر اساس آمار مندرج در خبرگزاری‌های معتبر کشور وضعیت سلامت مردم بویژه کودکان، زنان و مادران باردار یا شیرده در این منطقه در خطر است و علت عمده آن وجود این گازها و آبهای آلوده است که حاصل فعالیت ۱۵۰ فلر (مشعل) بزرگ و کوچک در منطقه عسلویه و کنگان استان بوشهر است.
وی اضافه کرد: در دنیا همه فعالیت‌های بشر به شکل سود و صرفه انجام می‌شود و هر قدمی که برای محیط زیست برداشته شود شاید صرفه اقتصادی نداشته باشد اما گرانبهاترین داشته‌های بشر همچون جان و طبیعیت و اندوخته‌های ارزشمند سوخت‌های فسیلی است و نباید فراموش کرد همین اندوخته‌های طبیعی عسلویه را به قلب تپنده اقتصاد ایران بدل کرده‌است.
عبداللهی به تبعات سوختن فلرها اشاره کرد و افزود: امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا فعالیت فلرینگ پتروشیمی‌ها به شکل سبز و بدون ضرر و زیان برای طبیعت انجام می‌شود و مادران در آن حوالی با خیال راحت به نوزادان خود شیر می‌دهند و این همان سود غیر عددی ولی گرانبهایی است که از آن سخن می‌گوییم.
وی اضافه کرد: هر صنعتی علاوه بر اینکه موظف به سبز بودن است باید مسئولیتهای اجتماعی را بداند و بر همان اساس نیز فعالیت کند نه اینکه تنها بخاطر آسیب‌هایی که وارد می‌کند هزینه‌ای را برای جبران پرداخت و شبیه به خیریه عمل کند، بنابراین آنچه امروز الزامی است ساماندهی مسئولیتهای اجتماعی با هدف مشارکت در اصلاح زیرساخت‌ها، نصب پالاینده‌ها و حذف فلرینگ ( مشعل سوزی) یا راه‌اندازی خط تولید "زیرو فلر" است.
تداوم زخم‌های صنعت بر چهره حیات عسلویه
محمد کنگانی دیگر فعال حوزه محیط زیست و میراث فرهنگی بیان کرد: فعالیت های پارس جنوبی اثرات منفی همچون فرار صید از ساحل بدلیل استحصال زمین از دریا برای احداث پروژه ها، فاضلاب و پسآب پالایشگاه‌ها، ورود کشتی‌ها و ریختن آب داغ کولینگ پتروشیمی‌ها به دریا باعث آسیب به آبزیان منطقه شده‌است.
وی بیان کرد: آسیب‌های ناشی از سوختن گاز فلرها علاوه بر تاثیرات منفی در ابعاد انسانی همچون ایجاد بیماری‌های صعب العلاج و سرطان، بیماری‌های ریوی و تنفسی، افسردگی، کاهش ضریب هوشی کودکان اثرات جبران ناپذیری را بر زمین‌ها و آب منطقه و موجوداتی که در آنها زندگی می‌کنند گذاشته است.
کنگانی افزود: درسال‌های گذشته بدلیل آلاینده‌های ناشی از سوختن گازها شاهد باران‌های اسیدی هستیم که علاوه بر تخریب خاک و زیست بوم و پوشش‌های گیاهی سبب تخریب آثار باستانی مهم همچون سازه های شهر تاریخی سیراف شده است.
وی ضمن اشاره به اینکه این گازها سرمایه‌های ملی کشور هستند افزود: راه‌های دیگری نیز بجز سوزاندان و هدر رفتشان در جهان وجود دارد به عنوان مثال با جمع‌آوری گازهای این فلرها می‌توان پالایشگاهی را احداث کرد و از آنها به شکل انرژی برای تولید برق استفاده کرد یا پالایشگاه‌های ۶ ،۷ و ۸ پارس جنوبی از ظرفیت این گازها برای صادرات استفاده کند.
کنگانی پیشینه تاریخی شهرهای جنوبی اطراف پارس جنوبی را یادآور شد و بیان کرد: مردم دارند با سوختن این فلرها می‌سوزند، مردمی که از ابتدای ورود صنعت آن را پذیرفتند و تا امروز با صنعتگران همراه بوده اند، نباید امروز از یک طرح ملی که به نام مردم کنگان و عسلویه است به ضرر آنها استفاده شود.
وی اضافه کرد: آنچه بدیهی است سوخت‌های فسیلی یک روز تمام می‌شود و پس از اتمام آن همه تجهیزات و مسئولان اینجا را ترک می‌کنند و باز هم مردم این منطقه هستند که باقی می‌مانند بدون اینکه حتی به نیازهای بدیهی مردم همچون زیرساخت سلامت توجه شده باشد و یا نسبت به به احداث بیمارستان های مجهز و گسترش و افزایش تخت‌های آن توجه شود.
کنگانی بیان کرد: پیش از احداث تاسیسات نفتی عسلویه نیز برای تمام چالش‌های پیش رو برنامه‌ریزی‌هایی توسط دو شرکت خارجی انجام شده بود حتی کاشت درخت و اغنای فضای سبز منطقه برای کاهش و فیلتر آلودگی‌ها پیش بینی شده بود اما آنچه امروز مشاهده می‌کنیم هیچ رنگ و بویی از آن برنامه‌ها را در خود ندارد.
وی بیان کرد: تقویت زیرساخت‌های زیست محیطی، آموزش به کودکان، جذب نیروهای متخصص و استفاده از ظرفیت‌های بومی برای حفظ و توسعه زیستگاه‌ها و حیوانات و گیاهان بومی چند مورد از هزاران موردی است که باعث تدوام حرکت صنعت به موازات منافع انسان‌ها و طبیعت می‌شود.
همچنین مطالعات پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی نشان دهنده وجود بالاترین میزان آلودگی میرکروپلاستیک‌ها درآبهای منطقه است و نشت میعانات گازی از خطوط انتقال پالایشگاه‌ها به سفره‌های آب زیر زمینی، دپوی گوگرد به شکل غیر استاندارد در فضای باز نیز آلودگی‌هایی را در هوا و خاک عسلویه نشان می‌دهد و از سوی دیگر اکوسیستم دریایی منطقه بدلیل آلایندگی‌های حرارتی ناشی از تخلیه کولینگ و خروجی فاضلاب صنعتی بدون تصفیه کافی است.
با وجود قوانین مدون و دستورالعمل ها و الزامات موجود همچنان شکایت‌ها از وضعیت آلایندگی‌های حاصل از فعالیت ۱۶ پالایشگاه،۱۳ مجتمع پتروشیمی و ۱۵۰ فلر فعال در منطقه و تاثیرات آنها بر سلامت جسم و روح انسان‌ها و همچنین اثرات منفی باقی مانده بر هوا، خاک و آب و محیط زیست ادامه دارد.
طوریکه این وضعیت باعث شد تا در اسفندماه سال ۱۴۰۳ رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور بر ارائه گزارش وضعیت زیست محیطی عسلویه به رئیس جمهور بر استفاده از ظرفیت سمن‌ها و درآمدهای آلایندگی برای حل مشکلات منطقه پارس جنوبی تاکید کرد.
حافظانِ خوانِ خویش باشیم
این درحالی است که به موازات منطقه اقتصادی پارس جنوبی در کشورمان، بیش از ۱۰۰ کشور جهان در حال انجام فعالیت‌های نفتی با تکنولوژی زیرو فلرینگ هستند و با اجرای قوانین سخت گیرانه، تشویق استفاده از گازهای همراه نفت و اعمال جریمه های سنگین برای این تخلفات به کاهش فلرینگ دست یافته اند بیش از دو دهه از سوختن مداوم فلرها در عسلویه و کنگان می‌گذرد و خسارت‌های زیست محیطی آنها بطور کامل مشهود است چنانچه طبق آخرین آمار هوای کنگان و عسلویه در وضعیت قرمز قرار دارد و بالا بودن شاخص های so۲ و pm۲.۵ تهدید جدی برای بیماران تنفسی، مادران باردار، ایجاد اضطراب و استرس و اختلال خواب برای انسان‌ها و تاثیرات مخرب زیست محیطی بر گونه‌های جانوری و زیستگاه‌های خشکی و دریایی از سوی دیگر از اثرات وجود این آلاینده‌ها است که تلاش هایی نیز برای کاهش آنها انجام شده‌است.
مردم و مسئولان موظفند دست در دست هم نسبت به احیا و تقویت زیر ساخت های محیط زیست برای خود ونسل‌های آینده گام بردارند، امروزه بجز سمن‌ها و مسئولان، ابهام در قوانین مربوط به حیطه وظایف شرکت‌های فعال در منطقه پارس جنوبی از حیث مسئولیتهای اجتماعی بدرستی اجرا نمی‌شود و با این رویه که زخمی بر پیکره محیط زیست منطقه بواسطه فعالیت‌های صنعتی بوجود آمده و با پرداخت مبالغ ریالی برای امور عام المنفعه تیمار می‌شود، همچنان در جهت نادرست حرکت می‌کنند غافل از اینکه اگر مسئولیتهای اجتماعی منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی کمی جابه جا شود شاید در جای درست خود قرار گیرد و به همان اندازه که نمی‌توان گفت با پرداخت دیه مرده‌ای زنده می‌شود، تاثیرات منفی فعالیت‌های سوء صنایع نفت و گاز نیز براحتی جبران پذیر نیست.
زخم کم آبی و تغییرات اقلیمی جان را به لب زمین و اهالی اش رسانده و انسان نیز با فعالیت هایش نمک بر آن می‌پاشد، با احترام به جان‌هایی که در جاده سیاه کمبود اکسیژن، امکانات و ناملایمات بشر بر تن محیط زیست از دست رفتند و چشم‌هایی که حسرت دیدار دوباره هوای پاک، زندگی شاد و طبیعیت بکر را به گور بردند می‌توان گفت که هنوز هم دیر نیست و باید توجه داشت آنچه امروز به عنوان سرمایه ملی از چاه ها استخراج می‌کنیم بقایای موجوداتی است که میلیون‌ها سال پیش در این مکان به خرمی و زیبایی می‌زیسته اند.
با وجود تلاش‌های مکرر خبرنگار ایرنا برای دریافت اظهارنظر دستگاه‌های مرتبط با طرح ملی رفع آلودگی محیط زیست عسلویه در استان بوشهر به دلیل پاسخگو نبودن مسئولان این سازمان‌ها و شرکت‌ها کسب آخرین اطلاعات از نتایج اجرای این طرح امکان پذیر نشد.
عکس
