بوشهری ها /اسماء بوستانی: استان بوشهر یکی از قطب‌های بزرگ تولید خرما در کشور است. این محصول کشاورزی مهم، علاوه بر اشتغال مستقیم، فرصت‌های شغلی موقت و فصلی نیز برای جوانان بومی به‌ویژه در زمان برداشت ایجاد می‌کند. با این حال، تولید خرما در استان با چالش‌های متعددی از جمله کمبود آب و خشکسالی، حضور دلالان، قیمت‌گذاری ناعادلانه، مشکلات بازار و نبود صنایع تبدیلی روبه‌رو است.
نارضایتی نخلداران دشتستان
نخلداران دشتستان در گفت‌وگو با خبرنگار پیام عسلویه از نبود نظارت بر نحوه آبیاری انتقاد کردند. به گفته آنان، پروژه بزرگ سد دالکی نیمه‌تمام مانده و طرح آبیاری نوین نیز به دلیل فرسودگی تجهیزات و تأخیر طولانی، بی‌نتیجه رها شده است.
یکی از باغداران گفت: «با همین منابع آب موجود، اگر برنامه‌ریزی بهتری انجام شود، می‌توان تا حد زیادی مشکل آبیاری را حل کرد. اما متأسفانه کود به موقع به دست ما نمی‌رسد و سموم هم با قیمت بالا و کیفیت پایین در بازار آزاد خریداری می‌شود.»
بی‌ثمر شدن هزاران نخل در آب‌پخش
یکی از فعالان این حوزه با اشاره به مشکلات تقسیم آب اعلام کرد: «امسال در بخش آب‌پخش بیش از ۱۰ هزار نخل به دلیل آبیاری نامناسب بی‌ثمر ماندند. هر سال شاهد کاهش تولید خرما هستیم و این موضوع به شدت به باغداران خسارت می‌زند.»
خواسته‌های فعالان بخش خرما
برخی از تجار خرما خواستار همراهی دولت در شناسایی بازارهای داخلی و بین‌المللی شدند.
مرضیه صمصامی، رئیس اتاق اصناف کشاورزی استان بوشهر، نیز بر لزوم آموزش کشاورزان تأکید کرد و گفت: «برگزاری دوره‌های آموزشی نگهداری نخیلات می‌تواند کیفیت و تناژ تولید خرما را افزایش دهد.»
وی یکی از مهم‌ترین مشکلات این بخش را نبود صنایع تبدیلی عنوان کرد و افزود: «نبود واحدهای فرآوری باعث مازاد خرما و خام‌فروشی به استان‌هایی مانند تبریز و اصفهان شده است. همچنین عدم وجود کارخانه کنسانتره خرما، نرخ این محصول را کاهش داده و باغداران را متضرر کرده است.»
صمصامی با انتقاد از مصوبات خلق‌الساعه دولت گفت: «این تصمیمات باعث از دست رفتن مشتریان خارجی و مشکلات جدی در صادرات خرما شده است. نوسانات ارز و شرایط سیاسی کشور نیز این وضعیت را تشدید کرده است.»
نیاز به سرمایه و تسهیلات
این فعال اقتصادی با اشاره به افزایش هزینه‌ها در بخش خرما بیان کرد: «باغداران، تاجران و کارگران نیاز به سرمایه در گردش دارند. اما دولت در سال‌های اخیر موفق به جذب تسهیلات کافی برای این بخش در استان بوشهر نشده است.»
جایگاه بوشهر در تولید خرما
ابراهیم دانا، مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان بوشهر، با اشاره به وجود ۳۸ هزار هکتار نخیلات در استان گفت: «۲۵ هزار هکتار از این سطح زیرکشت در شهرستان دشتستان قرار دارد. میزان تولید سالانه خرمای استان حدود ۲۱۰ هزار تن است که شامل ۱۵ هزار تن خارک، ۴۵ هزار تن رطب و ۱۵۰ هزار تن خرما می‌شود.»
او بوشهر را دومین استان موفق در تولید خرما و سومین استان در سطح زیرکشت اعلام کرد و افزود: «بسته‌بندی و ارتقای کیفیت خرما برای افزایش صادرات و رقابت در بازار داخلی ضروری است.»
ضایعات و بسته‌بندی
به گفته دانا، ضایعات خرما بسته به شرایط اقلیمی و نوع نگهداری متفاوت است اما نهایتاً به‌عنوان خرمای درجه ۲ و ۳ فروخته می‌شود. وی افزود: «در استان بوشهر ۱۱۰ واحد بسته‌بندی فعال است که سالانه حدود ۱۶۰ هزار تن خرما را فرآوری و بسته‌بندی می‌کنند. با این حال، نبود صنایع تبدیلی باعث شده خرمای درجه ۲ و ۳ به استان‌های آذربایجان غربی و شرقی برای تولید کنسانتره ارسال شود.»
نیاز مبرم به صنایع تبدیلی
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی بوشهر تأکید کرد: «در استان‌های دیگر بیش از ۶۰ واحد صنایع تبدیلی خرما فعال است، اما بوشهر به‌رغم تولید بالا از این ظرفیت محروم مانده است. ایجاد صنایع تبدیلی خرما یک نیاز مبرم برای این استان است.»
استان بوشهر با تولید سالانه بیش از ۲۰۰ هزار تن خرما، ظرفیت تبدیل شدن به قطب اصلی صادرات این محصول را دارد. اما مشکلات زیرساختی، نبود صنایع تبدیلی، نوسانات بازار و کمبود تسهیلات، مانع دستیابی به جایگاه واقعی آن در بازارهای داخلی و خارجی شده است.
باغداران و فعالان این حوزه معتقدند با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، آموزش‌های هدفمند به کشاورزان و برنامه‌ریزی منسجم می‌توان زنجیره ارزش خرما در استان بوشهر را از مزرعه تا صادرات متحول کرد.
