آواهای مردمان بوشهر در سوگ هم غوغا به پا می‌کند؛ سینه‌زنی سنتی مردان و مراسم سنج و دمام آن آیینی شناخته شده است که در روزهای ماتم سیدالشهدا بسیار بازنشر می‌شود؛ اما عزاداری ایستاده زنان آن نیز چنان سرشار از شور حسینی است که اگر یکبار مهمان محرم آنها باشید، جذبه آن هر سال شما را به این محفل می‌کشاند.
اینجا زنان تنها نظاره‌گر سوگواری مردان و شنونده روضه‌های مراسم مردانه نیستند بلکه سوز دل خود را با نوای نوحه ساز می‌کنند، سینه می‌زنند و عزای کودکان و جوانان کربلا را همنوا با زنان داغ دیده کربلا فریاد می زنند.
این عزاداری معنوی و پرشور، آیین ثابت محرم‌های حسینیه‌های قدیمی حاجیه مریم و زیارتی ها است و در خانه‌هایی که مجلس زنانه عزای حسین (ع) به پا می‌کنند، حضور مدام دارد.
به گفته دکتر اشرف سلطانی نیا مدرس دانشگاه، عزای سرپایی زنان بوشهر سوگ بسیار بالایی دارد و به تعبیری این نوع عزاداری "طغیان سوگ یک خاندان در عزای عزیزانشان" است.
سینه زنی ایستاده زنان بوشهری از جمله آیین های سنتی است که با شماره ۲۵۱۱ در تاریخ ۲۱ دی‌ماه ۱۴۰۰ به عنوان یکی از آثار ناملموس استان بوشهر در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
این آیین مذهبی زنان بوشهری با بستن گهواره شیرخواره امام حسین (ع) به آرامی و با خواندن آواز معروف لالایی آغاز می‌شود؛ نوایی که حالا بیشتر مردم کشور با آن در تیتراژ پایانی سریال مختار نامه آشنا هستند.
بی بی رباب یوسفیه بانی حسینیه زیارتی‌ها در باره این بخش از "عزاداری سرپایی زنان بوشهر"، توضیح می‌دهد: زنان محل با نوای "اصغر بیا خوابت کنم در گهواره نازت کنم، ای اصغر صغیر من، طفل نخورده شیره من" گهواره علی اصغر را با پارچه های رنگی می‌بندند.
پس از ذکرها و آوازهای سوگواری، نوحه‌خوانی آغاز می‌شود در نوحه‌خوانی نخست زن‌ها به صورت نشسته در حالی که با یک دست بر پا و با دست دیگر بر سینه خود می‌کوبند در جواب نوحه‌های سرخوان همخوانی می‌کنند (تعدادی از نوحه های نشسته در میان زنان در اصل همان نوحه های پامنبری است که مردها در مساجد و تکایا به خواندن آن می پردازند) پس از گذشت حدود نیم ساعت نوحه‌خوانی به صورت نشسته، به دستور سرخوان عزاداری وارد مرحله تازه‌ای می‌شود.
اینجا "کِل وارونه ( این نوا که در سوگ جوان‌ها از عمق جان زنان بوشهری برمی‌خیزد، طولانی‌تر از کِل‌های شادی و همراه با جیع است) " زنان بوشهری سینه غم را می‌شکافد، پس از آن آوای غمبار وی ... وی ... وی ... این بانوان بلند می‌شود.
در ادامه زنان سوگوار حسین و اهل بیت بزرگوارش به عزای "سرپایی" می ایستند؛ ثابت به دور گهواره علی اصغر حلقه می‌زنند سرخوان پس از خواندن واحد با خواندن نوحه‌هایی با ریتم تندتر و موضوع مهیج‌تر، به تدریج مراسم را به اوج می‌رساند تا جایی که بعضی از عزاداران هنگام سینه‌زنی با چپ و راست کردن شانه‌های خود حالت خَلسِه به خود می‌گیرند.
بعضی از حاضران نیز اقدام به نوعی حرکات موزون می‌کنند که می‌توان آن را به عنوان رقص و سِماع عزاداری در مراسم زنانه معرفی کرد که از سکانس ها و جواب های کوتاهی برخوردار است و بیشتر شبیه بُر حیدری مردان است؛ به یاد جوانان دشت نینوا کِل وارونه می‌کِشند و نوحه هایی از جمله "حجله عیش ببندین که داماد آمد، حجله عیش ببندین که قاسم آمد، یا فاطمه قربان تو، وای که داماد آمد، چو گل فتاده بر زمین، وای که داماد آمد، حجله عیش ببندین که ناشاد آمد حجله عیش ببندین که داماد آمد" سر می‌دهند.
عزاداری سرپایی زنان بوشهر حداکثر نیم ساعت و گاهی ۴۵ دقیقه، به طول می‌انجامد و سرانجام با خواندن آخرین نوحه که به طور معمول نوحه‌ای با مطلع " الوداع ای خواهرانم الوداع" مراسم به پایان می‌رسد.
البته در کنار این مراسم سنتی عزاداری زنان آیین‌های دیگری نیز در ماه محرم برگزار می کنند که به گفته بی بی ربابه بانی حسینیه زیارتی ها که در اول این نوشته با او هم صحبت شدیم با همان زبان شیرین بوشهری درباره دیگر آیین های عزاداری زنان بوشهری به حجله قاسم اشاره می کند که در شب هشتم به یاد دامادی قاسم ابن الحسن برگزار می شود.
شب هشتم زنان بوشهری حجله قاسم می بندند سینی هایی با پوشش پارچه سبز رنگ که حاوی حنا، شمع، شیرینی،میوه و مشکل گشا است از طرف بانی مجلس و هر کسی که نذری دارد مهیا می شود زنان در حالی که روی خود را پوشانده سینی‌ها را روی سر می گذارند و وقتی روضه به اوج خود رسید با دستور سرخوان ۲ نفر در حالی که خود را به طور کامل پوشانده به عنوان عروس و داماد بیرون می آیند و پشت سر آنها زنان در حالی که سینی ها را بر سردارند در یک مسیری مشخص می‌گردند و جیغ می‌کشند و مابقی زنان نیز که در مجلس حضور دارند به عزاداری می‌پردازند.
