بحران ناترازی آب
بوشهری ها / صدیقه بهزادپور: در حالی که ایران هنوز از تبعات ناترازی‌های برق و گاز عبور نکرده، زنگ خطر بحران آب به‌صورت جدی به صدا درآمده است. کاهش بارندگی، تغییرات اقلیمی، سوءمدیریت منابع آبی و مصرف بی‌رویه، کشور را با چالشی عظیم روبرو کرده است. علی آبادی، وزیر نیرو، اخیراً از کمبود اعتبارات مالی برای تأمین آب تابستان امسال خبر داده و تأکید کرده که مدیریت منابع آب بیش از هر زمان دیگری نیازمند اقدامات فوری است. اما کارشناسان معتقدند؛ دیگر زمان پیش بینی و اعلام وضعیت در باره بحران ناترازی ها به خصوص در بخش انرژی و آب گذشته است و باید راهکاری عاجل برای حل این معضل یافت. سفر عراقچی وزیر امورخارجه به افغانستان برای پی گیری حقابه ایران از هیرمند یکی از اقداماتی است که نشان از تدبیر در این خصوص دارد، اما قطعاً این راهکار نمی تواند پاسخگوی تمام مشکلات کم آبی در تابستان پیش رویی باشد که زمستانی کم بارش و نسبتاً خشک را پشت سرگذاشته است
بحران آب؛ ریشه‌ها و پیامدها
به گزارش «رویداد پارس»، ایران به‌عنوان کشوری در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان، سال‌هاست که با چالش‌های جدی در حوزه منابع آبی روبرو است. در دهه‌های اخیر، کاهش بارندگی‌ها، افزایش مصرف آب در کشاورزی و شهرنشینی و عدم سرمایه‌گذاری کافی در زیرساخت‌ها، وضعیت منابع آبی را به نقطه بحرانی رسانده است.در کنار این عوامل، برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی موجب کاهش شدید سطح آبخوان‌ها، فرونشست زمین و تخریب زیرساخت‌ها شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیش از ۹۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر کشور در حال مصرف است، در حالی که شاخص‌های جهانی توصیه می‌کنند که این عدد نباید از ۴۰ درصد فراتر رود. از سوی دیگر، کیفیت آب نیز به یک نگرانی تبدیل شده است. کاهش بارندگی و خشکسالی موجب کاهش حجم آب‌های جاری و سطحی شده که بر تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعتی اثرات مخربی گذاشته است.
حقابه هیرمند و دیپلماسی آب
یکی از مهم‌ترین مسائل در بحران آب ایران، حقابه ایران از رود هیرمند است. این مسئله که ریشه‌ای تاریخی دارد، در سال‌های اخیر به یکی از محورهای دیپلماسی منطقه‌ای ایران تبدیل شده است. سفر وزیر امور خارجه به افغانستان و مذاکرات اخیر با مقامات این کشور، امیدهایی را برای حل این اختلاف دیرینه ایجاد کرده است. هرچند افغانستان به بهانه تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آب رود هیرمند، محدودیت‌هایی برای تأمین حقابه ایران ایجاد کرده، اما توافقات دیپلماتیک می‌تواند بخشی از چالش را برطرف کند. با این وجود، کارشناسان تأکید دارند که این اقدامات تنها یک گام ابتدایی است و مدیریت داخلی منابع آب از اهمیت بیشتری برخوردار است.
الزامات مدیریت بحران آب در ایران
کارشناسان بر این باور هستند؛ برای مقابله با بحران آب، ایران به یک رویکرد جامع و چندجانبه نیاز دارد. صیانت از آب‌های زیرزمینی از جمله راهکارهایی است که باید از سوی مسئولان به منظور مقابله با چالش هایی چون فرونشست و ... صورت گیر تا برداشت بی‌رویه باید کاهش یابد و قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای مدیریت سفره‌های آب زیرزمینی اعمال شود، همچنین باید سیاست هایی اتخاذ شود تا میزان هنگفت هدررفت آب کاهش یابد. در حال حاضر ۳۰ درصد آب در تهران هدر می‌رود، در حالی که میانگین جهانی این رقم بسیار کمتر است، سرمایه‌گذاری در نوسازی شبکه‌های آبرسانی می‌تواند هدررفت را به حداقل برساند.
تغییر الگوی مصرف و کشت
این گزارش همچنین حاکی است؛ کشاورزی با مصرف ۸۹ درصد منابع آبی، بیشترین سهم را در بحران آب دارد. تغییر الگوی کشت به سمت محصولات کم‌آب‌بر، توسعه گلخانه‌ها و استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری می‌تواند مصرف آب را به شدت کاهش دهد. استفاده از فناوری‌های مدرن در تصفیه و بازچرخانی آب، یکی از راهکارهای اساسی برای تأمین منابع جدید آبی است. بازچرخانی آب‌های مصرف‌شده برای کشاورزی، صنعت و حتی شرب، می‌تواند به کاهش فشار بر منابع طبیعی کمک کند. از سوی دیگر، در شرایطی که بودجه عمرانی کشور به‌شدت محدود شده، جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌های مربوط به مدیریت آب ضروری است. این امر به‌ویژه در حوزه شیرین‌سازی آب، بازچرخانی و کاهش هدررفت، حیاتی است. بعلاوه تغییر فرهنگ مصرف آب، از طریق آموزش و اطلاع‌رسانی عمومی، باید به یک اولویت ملی تبدیل شود. صرفه‌جویی در مصرف آب می‌تواند فشار بر منابع محدود را کاهش دهد و به پایداری منابع آبی کمک کند.
بحران آب در تهران؛ وضعیت و چالش‌ها
این گزارش همچنین حاکی است؛ تهران، به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر ایران، با مصرف ۷۰ درصد منابع آبی خود در حوزه شرب، وضعیت حساسی دارد. هدررفت بالای آب، نبود زیرساخت‌های کافی و وابستگی بیش از حد به منابع آب زیرزمینی، تهدیدی جدی برای آینده این شهر محسوب می‌شود. بر اساس برآوردها، کاهش هدررفت آب در تهران نیاز به سرمایه‌گذاری ۸۰ هزار میلیارد تومانی دارد. در شرایط کنونی اقتصادی کشور، تنها راه‌حل ممکن، جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تسهیل شرایط برای مشارکت آن‌ها است. صاحبنظران معتقدند؛ بحران آب یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی ایران است که تنها با مدیریت جامع، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، تغییر الگوهای مصرف و همکاری منطقه‌ای می‌توان از آن عبور کرد. اگرچه اقدامات دیپلماتیک برای تأمین حقابه ایران از رود هیرمند گامی مثبت است، اما بدون برنامه‌ریزی داخلی و اصلاح مدیریت منابع، این اقدامات کافی نخواهد بود. از این رو، ضروری است که تمامی نهادها، دولت، بخش خصوصی و مردم با همکاری و هم‌افزایی، برای مدیریت این بحران ملی اقدام کنند.
عکس
