رویدادی که فرهنگ پوششی مردمان جنوب را بازآفرینی کرد؛
بوشهری ها /الهام بهروزی/ «پوشش» از مهم‌ترین مولفه‌ها و اساسی‌ترین مباحث در بازنمایی و بازتعریف هویت فرهنگی یک سرزمین شناخته می‌شود، چون نقش کلیدی در بازشناسی ارزش‌ها، باورها و سنت‌های قومیت‌های مختلفی ایفا می‌کند که در آن سرزمین زیست می‌کنند. در این میان، لباس‌های سنتی و محلی در بازنمایی هویت فرهنگی یک قوم یا ملت از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ چراکه این گونه لباس‌ها به‌مثابه نمادی از تاریخ و سنت‌های دیرینه اقوامی به‌شمار می‌رود که در گسترده سرزمینی واحد روزگار گذارنده‌اند و تاریخ پوشاک آن منطقه را شکل داده‌اند، از همین‌روی شناسایی، حفظ و انتقال آن به نسل‌های بعدی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
بدیهی است ایران سرزمینی است که به‌واسطه جای دادن اقوام مختلف اعم از کرد و بلوچ و ترک و عرب و فارس و عرب و... در برخورداری از لباس‌های محلی و سنتی حرف بسیار برای گفتن دارد، لباس‌هایی که همگی برگرفته از شرایط اقلیمی، فرهنگی و باورها و ارزش‌های ساکنان این سرزمین متمدن است که در آن‌ها رنگ‌های شاد و هنر اصیل ایرانی به‌شکل بارزی خودنمایی می‌کند. خوشبختانه بوشهر یکی از خطه‌های فرهنگ‌مندی است که لباس‌های سنتی و محلی شکیل و خوش‌دوخت و زیبایی را در خود جای داده است که بخشی از این لباس‌ها به کمک زنان هنرمند جنوبی با همان ماهیت و اصالت به دوره کنونی رسیده است. برخی از زنان و مردان طراح بوشهری، برای رسوخ این لباس‌ها در میان نسل امروزی که در عصر مدرنیته زیست می‌کنند اقدام به طراحی لباس‌های امروزی مشحون از المان‌ها و نمادهای سنتی و بومی کرده‌اند که اغلب آن‌ها مورد خوشایند و استفاده این نسل قرار گرفته است.
در کنار بازاحیا و بازتعریف لباس‌های بومی و سنتی از سوی هنرمندان، برخی از پژوهشگران نیز با نگارش آثاری قابل درنگ و مستند به تاریخ لباس زنان و مردان بوشهر همت گماشته‌اند که در این زمینه می‌توان به الهه غریب‌زاده و میثم رضایی اشاره کرد که با تدوین آثاری مفصل کمک شایانی در بازنمایی و بازتعریف لباس‌های بومی و سنتی استان بوشهر کرده‌اند. در این راستا، برخی از ارگان‌های دولتی و مراکز آموزشی هم با برپایی کارگاه‌ها و رویدادهای هنری درصدد برآمدند تا با نگاهی آکادمیک و علمی به بررسی لباس محلی و سنتی بوشهر اقدام کنند که در این زمینه می‌توان به مرکز آموزش علمی- کاربردی اتاق اصناف بوشهر اشاره کرد که اقدام به برگزاری رویداد بازآفرینی لباس بومی و محلی استان بوشهر با حضور هنرمندان و طراحان جنوبی کرد.
رویدادی که بی‌شک نقش شگرفی را در فراگیری و بازتعریف لباس سنتی و محلی بوشهری در جامعه دانشگاهی و فضای فرهنگی و همچنین پیوند دادن زنجیره‌های حوزه لباس بومی بازی می‌کند. این رویداد درست یک روز قبل از شروع تجاوز اسرائیل کودک‌کش به خاک کشورمان در آیینی با معرفی برگزیدگانش در مجتمع فرهنگی هنری 9 دی بوشهر به کار خود پایان داد؛ رویدادی که می‌تواند شروعی برای حیات دوباره لباس‌های اصیل بوشهری در مناسبت‌ها و مراودات اهالی جنوب در عصر حاضر باشد.
دبیر نخستین رویداد بازآفرینی لباس بومی و محلی استان بوشهر در این باره به رویداد پارس گفت: این رویداد با رویکرد تجاری‌سازی به عنوان بخشی از مسیر پاسخگویی به دو مساله اساسی در حوزه مد و پوشاک بوشهر برگزار شد؛ مساله اول، شکل‌نگرفتن بهینه زنجیره ارزش پوشاک در استان بوشهر و ناآشنایی بازیگران کلیدی این اکوسیستم با یکدیگر است. مساله دوم ضعف در طراحی پوشاک با تکیه بر هویت و فرهنگ بومی استان بوشهر و لزوم به‌روزرسانی آن برای استفاده از نسل جدید است. با توجه به راهکارهای طراحی‌شده برای دستیابی به پاسخ این دو پرسش، رویداد بازآفرینی لباس پیشنهاد شد تا فعالان این حوزه با درک بهتر بازار، شناخت عناصر کلیدی اکوسیستم نوآوری حوزه پوشاک، به طراحی و دوخت پوشاک با توانمندی تجاری و تکیه بر هویت و فرهنگ استان بوشهر اقدام کنند.
علی برزگر در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه تجاری‌سازی این لباس‌ها چه تاثیری در بازآفرینی و بازاحیای آن‌ها دارد و اینکه بازاحیای این نوع لباس تا چه میزان در بازتعریف فرهنگ پوشش این منطقه موثر است، بیان کرد: بوشهر از دیرباز محل زیست اقوام و ملیت‌های مختلف بوده است، بنابراین ارائه یک نوع پوشاک خاص برای مردم این سامان بسیار دشوار است؛ اما پوشاک نواحی مختلف استان بوشهر، دارای ویژگی‌هایی است که علاوه بر نمایان ساختن فرهنگ پوشش استان بوشهر، به‌عنوان یک الگوی زیست‌پذیر تلقی می‌شود.
به عقیده وی، نکته حائز اهمیت در خصوص لباس استان بوشهر که به‌روز رسانی آن می‌تواند منجر به شکل‌گیری عرضه قوی در بازار شود، الگوها، طرح‌ها و حتی دوخت‌های سنتی منحصر‌به‌فرد این لباس‌های بومی است که در این رویداد شاهد بهره‌گیری تیم‌های شرکت‌کننده از این شاخص‌ها بودیم.
برزگر سپس به چگونگی شکل‌گیری این رویداد اشاره و تصریح کرد: فرایند اجرایی این رویداد از اسفندماه سال گذشته و با برگزاری چهار کارگاه تخصصی آغاز شد، سپس 38 طرح اولیه به دبیرخانه رویداد رسید که پس از داوری اولیه، 5 تیم در 4 روز به رقابت پرداختند. بخش‌های رقابتی این جشنواره شامل طراحی، دوخت و طراحی بوم کسب و کار بود که فرایند داوری با قضاوت 9 داور انجام شد.
وی همچنین در خصوص مولفه‌هایی که آثار بر مبنای آن داوری شدند، توضیح داد: همان‌طور که اشاره شد آثار در سه بخش مورد داوری قرار گرفت؛ بخش اول، طراحی لباس بود که توجه به فناوری‌های نوین در طراحی، کیفیت و تزئینات بومی، ارتباط نقش و جنس پارچه با طرح، تناسب بومی بودن و... به‌عنوان شاخص در نظر گرفته شد. بخش دوم نیز به دوخت لباس اختصاص داشت که آثار بر مبنای مولفه‌هایی چون استفاده از الگوهای بومی، بهره‌گیری از خلاقیت در دوخت، راحتی و کاربرد لباس، استفاده از دانش فنی و... داوری شدند و بخش سوم هم به بوم کسب‌وکار و ابعاد آن مانند مشتریان، ذی‌نفعان، منابع اصلی، جریان درآمد و هزینه و... توجه داشت.
برزگر با بیان اینکه داوران این رویداد از 9 نفر تشکیل شده بودند که از میان افرادی با توانمندی‌های مختلف انتخاب شدند، افزود: بخش طراحی نخستین رویداد بازآفرینی لباس بومی و محلی استان بوشهر را معصومه مسعودی، سمیرا چعبی‌زاده، مولود چارکی، فاطمه علیخواه و رضا مقاتلی مطلق)، بخش دوخت را خانم‌ها حاجیان، مرادی‌نجاری و گوهری و بخش بوم کسب و کار را نیز آقایان پولادتن و قاسمی‌زاده داوری و بررسی کردند.
دبیر نخستین رویداد بازآفرینی لباس بومی و محلی استان بوشهر درباره ویژگی‌های آثار رسیده به این رویداد هم گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مشترک آثار ارائه‌شده که به‌خوبی فرهنگ پوشش استان بوشهر را نمایش دادند، توجه به زیست‌پذیری پوشاک بود. این مهم در طراحی لباس با الهام از ویژگی‌های زیست محیطی منحصر‌به‌فرد استان بوشهر و سازگاری با اقلیم مشهود بود. همچنین توجه ویژه به هنرهای صنایع دستی مانند خوس‌دوزی و بهره‌گیری در پوشاک امروزی در آثار به چشم می‌خورد.
وی در پاسخ به این سوال که به نظر شما برگزاری چنین رویدادهایی تا چه میزان در تقویت هویت فرهنگی و بازآفرینی پوشش بومی و محلی این منطقه موثر خواهد بود، تاکید کرد: لباس و سایر کالاهای فرهنگی مورد استفاده مردم باید ضمن به‌روز بودن و آمیختگی با فناوری‌های جدید، ریشه در فرهنگ مردم جامعه بوشهر داشته باشد؛ یعنی از دل تاریخ و تعامل مردم با محیط اطرافشان شکل گرفته است، به نحوی که هر قسمت از این لباس‌ها و اکسسوری‌ها، هویت مردم بوشهر را به نمایش بگذارد. بنابراین توجه به چنین رویدادهایی ضمن شبکه‌سازی متخصصان و بهره‌گیری از خلاقیت آن‌ها، به نوآوری این حوزه کمک می‌کند.
برزگر در بخش دیگری از توضیحات خود به رونمایی از نشان «دیاره» در آیین پایانی نخستین رویداد بازآفرینی لباس بومی و محلی استان بوشهر گریزی زد و در معرفی آن گفت: این نشان که با نامی بومی آفریده شده به عنوان نمادی که نشانگر کمال، خرد و آرزوی دست‌یافتنی است، طبق مفهوم طراحی شده برای آن می‌تواند در رویدادهای مرکز آموزش علمی کاربردی اتاق اصناف بوشهر که در زمینه‌های مهارتی فعالیت می‌کند، اعطا شود. تصویر این نشان تلفیقی از طرح‌های خوس‌دوزی استان و آرم دانشگاه جامع علمی کاربردی است.
دبیر نخستین رویداد بازآفرینی لباس بومی و محلی استان بوشهر یادآور شد: امید است با همت بازیگران اصلی اکوسیستم نوآوری بوشهر در حوزه‌های مختلف فرهنگی، صنایع خلاق و نوآوری در آن تقویت شود. همچنین بخش‌های دولتی نیز با سیاست‌گذاری بجا و اصولی، با جهت‌دهی به این مفاهیم به توسعه لباس بومی و سنتی و به صورت کلی جامعه اهتمام ورزند.
عکس
