پیامدهای افزایش نرخ طلاق در استان ساحلی جنوب کشور
بوشهری ها /*صدیقه بهزادپور - آخرین اظهارات مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان بوشهر، از ثبت وقایع ازدواج و طلاق در استان خبر داد که بر مبنای آن، در طول سال جاری تاکنون ۲ هزار و ۲۰۰ واقعه ازدواج و ۸۸۰ واقعه طلاق در دفاتر رسمی ثبت ازدواج و طلاق بوشهر به ثبت رسیده است. این آمار ساده اما تکان‌دهنده، تصویری روشن از وضعیت خانواده در استان ترسیم می‌کند مبین این واقعیت تلخ است که« به ازای هر دو ازدواج، یک طلاق رخ داده است». این نسبت، اگرچه ممکن است در مقایسه با برخی کلان‌شهرها کمتر به نظر برسد، اما برای جامعه‌ای با بافت سنتی و خانوادگی مانند بوشهر، علامت هشدار مهمی است.
واکاوی بحران بر اساس آمار
بررسی های اولیه حاکی از این است که، نرخ طلاق در بوشهر به حدود ۴۰ درصد ازدواج‌ها رسیده است. به عبارتی، از هر ۱۰ زوجی که در سال جاری به زندگی مشترک وارد شده‌اند، نزدیک به ۴ زوج نیز تصمیم گرفته‌اند از یکدیگر جدا شوند، مسئله ای که در سالهای گذشته برعکس بوده است، اما روند افزایشی آن، توجه جامعه‌شناسان و مسئولان را به خود جلب کرده است. ازدواج، در فرهنگ ایرانی و به ویژه در استان‌های جنوبی، همواره نه تنها یک تصمیم شخصی بلکه نوعی پیوند خانوادگی و اجتماعی بوده است. اما افزایش نرخ طلاق نشان می‌دهد که این نهاد دیرینه در معرض تغییرات گسترده ناشی از شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قرار دارد. کارشناسان اجتماعی و روان‌شناسان خانواده، مجموعه‌ای از عوامل را برای توضیح چرایی رشد طلاق در استان بوشهر مطرح می‌کنند که مشکلات معیشتی واشتغال در صدر آنها قرار دارد. تورم، بیکاری و فشارهای مالی یکی از جدی‌ترین دلایل اختلاف میان زوجین به شمار می‌آید، این مسئله با وجود اینکه استان بوشهر با وجود ظرفیت‌های اقتصادی فراوان در حوزه نفت، گاز و دریا، همچنان با نرخ بیکاری بالا و مشکلات معیشتی برای قشر جوان روبه‌روست که البته برای مردم به خصوص برای زوج‌های تازه‌کار بحران‌ساز است.
تغییر ارزش‌ها و سبک زندگی
در این راستا صاحبنظران معتقدند؛ تغییر سبک زندگی و ضعف آموزش مهارت‌های ارتباطی سبب شده است که بسیاری از زوجین نتوانند در برابر فشارهای روحی و روانی تاب بیاورند. مشاجرات کوچک که در گذشته با وساطت بزرگ‌ترها حل می‌شد، اکنون گاه مستقیماً به جدایی می‌انجامد. نه تنها نسل جوان در بوشهر، بلکه اکثر جوانان در اکثر نقاط کشور، تحت تأثیر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار دارد و در این تغییر نگرش ها در نگاه به ازدواج، افزایش فردگرایی و کاهش تمایل به تحمل سختی‌ها در زندگی مشترک، از عوامل جدی رشد طلاق است. همچنین برخی ازدواج‌ها بدون شناخت کافی و صرفاً بر اساس فشارهای اجتماعی یا هیجانات مقطعی شکل می‌گیرد، این نوع ازدواج‌ها به‌ویژه در سالهای ابتدایی با شکست بیشتری روبه‌رو هستند. از طرف دیگر، اختلاف در سبک تربیت، نگاه به نقش زن و مرد در خانواده، و گاه تفاوت‌های فرهنگی میان خانواده‌ها، می‌تواند زمینه‌ساز جدایی باشد.
پیامدهای اجتماعی افزایش طلاق
به باور کارشناسان؛ افزایش طلاق در یک جامعه تنها به معنای فروپاشی زندگی دو فرد نیست؛ بلکه پیامدهای گسترده‌ای برای کل جامعه به همراه دارد. مصادیق مانند تنهایی، انزوای اجتماعی و ... از تبعات طلاق است . طلاق می‌تواند افراد، به‌ویژه زنان را، با احساس تنهایی و عدم امنیت اجتماعی مواجه کند، در عین حال، افزایش طلاق به کاهش تمایل به فرزندآوری دامن می‌زند و این موضوع در آینده بر ساختار جمعیتی کشور تأثیر خواهد گذاشت. همچنین فرزندان خانواده‌های طلاق، اغلب با مشکلاتی همچون افت تحصیلی، پرخاشگری و احساس ناامنی روبه‌رو می‌شوند. افزایش آسیبهای اجتماعی اعتیاد، افسردگی، بزهکاری و حتی خشونت و ... از دیگر تبعات طلاق است که قطعاً با افزایش خانواده های تک سرپرست، باعث افزایش حجم سیاستهای حمایتی دولت و نهادهای حمایتی از آنها می شود. صاحبنظران ن تأکید دارند که کنترل و کاهش طلاق نیازمند نگاه جامع و چندبعدی است.
راهکار چیست؟
آموزش پیش از ازدواج، حمایت اقتصادی از زوجین جوان، ایجاد مراکز مشاور تخصصی، ایجاد مراکز مشاوره تخصصی، تقویت فرهنگ گفت و گو و ... از جمله راهکارهایی است که می تواند باعث تقویت بنیانهای خانواده شود. به گفته کارشناسان اعطای وام‌های کم‌بهره، تسهیل دسترسی به مسکن و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار، گنجاندن آموزش مهارت‌های ارتباطی، مدیریت تعارض و اقتصاد خانواده در برنامه‌های مشاوره‌ای، تقویت نقش رسانه های و نهادهای آموزشی در ترویج فرهنگ گفت و گو، نقش موثری در کاهش اختلافات در مراحل نخست دارد. از طرفی با توجه به بافت سنتی خانواده ها، قطعاً میانجیگیری و وساطت عامل مهمی در حل اختلافات خانوادگی دارد و می‌تواند از شدت بحران‌ها بکاهد.
نگاهی به گذشته و آینده
در دهه‌های گذشته، نرخ طلاق در استان بوشهر بسیار پایین‌تر از امروز بود. خانواده‌ها به‌دلیل پیوندهای خویشاوندی و فشارهای اجتماعی، کمتر به جدایی می‌اندیشیدند. اما تغییرات سریع اجتماعی در دو دهه اخیر، وضعیت را تغییر داده است. جوانان امروز، مستقل‌تر تصمیم می‌گیرند و کمتر به قضاوت جامعه پیرامون طلاق اهمیت می‌دهند. با این وجود ، بسیاری از جامعه‌شناسان معتقدند که اگر حمایت‌های اجتماعی و فرهنگی لازم فراهم شود، می‌توان روند رو به رشد طلاق را کند کرد. آینده نهاد خانواده در استان، وابسته به توجه جدی مسئولان و تغییر نگرش عمومی نسبت به ازدواج و روابط خانوادگی است. آمار اعلام‌شده از سوی اداره ثبت اسناد و املاک استان بوشهر، تصویری روشن اما نگران‌کننده از وضعیت ازدواج و طلاق در استان به دست می‌دهد: ۲۲۰۰ ازدواج در برابر ۸۸۰ طلاق. این نسبت نشان می‌دهد که نهاد خانواده در بوشهر، مانند بسیاری از نقاط کشور، با چالش‌های جدی روبه‌رو است. این آمار حاکی از این است که ازدواج دیگر تنها یک پیوند سنتی نیست، بلکه نیازمند آمادگی روانی، پشتوانه اقتصادی و مهارت‌های ارتباطی است و مسلماً اگر این عوامل به‌طور جدی تقویت نشود، آمار طلاق در سالهای آینده می‌تواند حتی از وضعیت فعلی نیز فراتر رود. این چالش برای استان بوشهر که به خانواده و پیوندهای اجتماعی شهرت دارد، رویکرد مطلوبی به نظر نمی رسد و انتظار می رود که مسئولان استانی با برنامه‌ریزی‌های دقیق، آموزش‌های هدفمند و حمایت‌های اجتماعی، بتوان بار دیگر این سرمایه ارزشمند را حفظ کرد و از گسترش پدیده طلاق جلوگیری نمود.
* روزنامه نگار
عکس
