بوشهری ها /جایزه مستقل غزل حسین جلال‌پور یکی از رویدادهای معتبر ادبی است که در سال‌های اخیر با محوریت غزل امروز به نام غزل‌سرای فقید و برجسته جنوبی به میزبانی بندر گناوه برگزار می‌شود. این رویداد نخستین‌بار در سال ۱۳۹۸ درست چند ماه پس از درگذشت حسین جلال‌پور از سوی خانواده وی و جمعی از دوستان اهل شعرش طراحی و اجرایی شد. حضور غزل‌سرایان، شاعران و ادیبان نام‌آشنای کشوری در هیئت داوری و همچنین تدریس کارگاه‌های آموزشی موجب شد که این رویداد خیلی زود جایگاه خود را در عرصه غزل پیدا کند و به بستری برای بازشناسی غزلیات ناب امروزی و استعدادهای جدید در غزل‌سرایی تبدیل شود.
به گفته شورای سیاستگذاری جایزه مستقل غزل حسین جلال‌پور، این رویداد با هدف دنبال کردن دغدغه‌های این شاعر جنوبی در حوزه غزل آفریده شد؛ چون جلال‌پور به مانند حسین منزوی از غزل‌سرایان نوآور و بسیار جزئی‌نگر معاصر بود که همواره نگرانی به بیراهه رفتن این کهن‌قالب پارسی را داشت. او در دوران حیات خود هم در مضمون‌آفرینی و هم در ساختار غزل دست به نوآوری زد و با بازی با واژه‌ها و به‌کارگیری تخیل و عاطفه و تصویرسازیهای منحصربه‌فرد و کم‌نظیر غزلیات نو اما معنامند و آوانگاردانه‌ای را به بازار شعر عرضه کرد.
به عقیده بسیاری از منتقدان ادبی، حسین جلال‌پور شاعری بود که پشت جهان شعر ایستاد و با نگاهی هستی‌شناختی به روایت غزل پرداخت. از این‌رو به پوست‌اندازی در غزل اکتفا نکرد و با اتکا بر دانش و علمی که به شعر کلاسیک به‌ویژه قالب غزل داشت، دست به یک خانه‌تکانی اساسی در ساختار زبانی غزل زد و به زبانی نو در سروده‌هایش رسید. او در دوران حیاتش تنها یک اثر در قالب غزل منتشر کرد که «کلاغ پس از باغ» نام داشت؛ مجموعه‌ای که به‌دلیل دیگرگونی‌های زبانی و شعرهای هستی‌شناسانه نگاه بسیاری از منتقدان ادبی را به خود جذب کرد که نشان از ادراک او در غزل امروز داشت ولی مرگ خیلی زود دست این شاعر را از غزل کوتاه کرد.
البته مرگ نتوانست نام و راه حسین جلال‌پور را محو و مسدود کند، چون جایزه‌ای شکل گرفت تا مسیر او در غزل امروز همچنان جریان داشته باشد. این جایزه تاکنون چهار دوره خود را پشت سر گذاشته و با وجود اینکه سال گذشته غزل‌سرایان منتظر انتشار فراخوان پنجمین دوره آن بودند اما این اتفاق نیفتاد. همین موضوع بهانه‌ای شد تا با حسن فرهادی، دبیر و عضو شورای سیاستگذاری جایزه مستقل غزل حسین جلال‌پور گپ و گفتی داشته باشیم که ماحصل آن در ادامه می‌آید.
نخست بگویید دلیل وقفه‌ای که در برگزاری جایزه ملی غزل حسین جلال پور سال گذشته پیش آمد، چیست؟ این‌گونه به نظر می‌رسد که این رویداد قرار است به دوسالانه تبدیل شود؟
بله، بعد از سه دوره برگزاری سالانه جایزه، هیئت مؤسس تصمیم به برگزاری دوسالانه جایزه گرفت. دلیل اصلی این تصمیم هم داد فرصت بیشتر به غزل‌سرایان و پژوهشگران بود تا با آثار صیقل‌یافته‌تر به‌خصوص در بخش کتاب در جایزه حضور پیدا کنند.
آیا دوسالانه شدن این جایزه در کیفی‌بخشی رویداد تاثیری هم خواهد داشت؟
دقیقاً، دوسالانه‌شدن جایزه کلیت آثار را هم از نظر کیفی و هم کمی بالا می‌برد. دلیل دیگر این تصمیم هزینه‌های یک جایزۀ ملی مستقل است، چنانچه ما هنوز نمی‌دانیم برای جایزه پنجم حامی مالی داریم یا خیر؟! حالا که بحث اسپانسر شد جا دارد از کمیتۀ روابط عمومی پتروشیمی‌های منطقۀ پارس و شخص آقای حمید شعرانی دبیر این کمیته که در دوره سوم و چهارم یاریگر و همراه جایزه بودند، تشکر کنم.
کارکرد این جایزه را در چهار دوره گذشته در حوزه غزل به ویژه در جنوب کشور چگونه ارزیابی می کنید؟
حالا که چهار دوره از جایزه را پشت سر نهاده‌ایم و در حال برگزاری پنجمین دورۀ جایزۀ ملی حسین جلال‌پور هستیم، باید به این سوال شما با نگاهی به چهار دوره از جایزه پاسخ داد. اگر به اسامی منتخبان دوره‌های گذشته نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که همه آن‌ها شاعران جوانی هستند که با مداومت در غزل‌سرایی سعی در ثبت خود به عنوان یک شاعر تثبیت‌شده دارند.
این جایزه تا اینجای کار توانسته افراد مستعدی را شناسایی کند که در سال‌های آینده در عرصه ادبیات به‌ویژه غزل از آن‌ها بیشتر خواهیم شنید. هرچند جایزه ملی است ولی برای جنوبِ عزیز هم دستاوردهایی داشته است. برخی دوستان جنوبی اولین تجربۀ داوری خود را در این جایزه داشتند. دوره گذشته برگزیده بخش پژوهش جایزه آقای احمد جمعه‌پور، شاعر و پژوهشگر هم‌استانی بود. معرفی جنوب و ادبیات جنوب برای منتخبان و افرادی که از استان‌های مختلف کشور به جنوب می‌آیند، از کارکردهای دیگر جایزه است.
این جایزه خیلی زود به یک رویداد معتبر در حوزه غزل کشور تبدیل شد و همان‌طور که اشاره کردید بستری برای معرفی چهره های جدید به غزل ایران هم شد، به نظر شما این مهم چگونه محقق شد؟
چند دلیل برای این سوال وجود دارد؛ اول اینکه استمرار برگزاری باعث اعتبار جایزه است. متأسفانه در ایران و همین استان بوشهر جوایز متعدد ادبی برگزار شده و افول کردند که این افول دامن جایزۀ مستقل غزل را نگرفته است. دومین دلیل عدم گرایش جایزه به جریانات غیرادبی است. کسانی که برای این جایزه تلاش می‌کنند فقط به غزل و ادبیات فکر می‌کنند نه به دیده‌شدن و شنیده شدن. سومین دلیل هم حسین جلال‌پور است. شخصیت علمی، ادبی و رفتاری حسین جلال‌پور سرلوحه و هدایت‌گر برگزاری و برگزارکنندگان جایزه است.
آیا حضور چهره ها و داوران نام آشنای عرصۀ غزل کشور هم در این زمینه تأثیری داشته؟
قطعاً حضور غزل‌سرای صاحب‌سبک و عنوان که همگی از دوستان حسین جلال‌پور هستند، بر اعتبار و غنای جایزه افزوده است؛ نام‌هایی که در دوره‌های مختلف جایزه به‌عنوان داور، مهمان ویژه یا هر عنوان دیگر حضور داشته‌اند گاه هرکدام یک جریان از غزل معاصر را هدایت می‌کنند.
به نظر شما این رویداد آیا توانسته به دغدغه‌های حسین جلال‌پور در حوزۀ غزل امروز یا معاصر جامۀ عمل بپوشاند؟
حسین جلال‌پور در جایی گفت که «شعر امروز را مخاطب می‌نویسد و این بزرگ‌ترین چالش و آفت شعر امروز است.» شاعر برای خوشایند مخاطب و دریافت لایک بیشتر سعی بر سرودن شعر مخاطب‌پسند دارد. این جایزه دنبال ذات شعر و شاعر بالفطره می‌گردد. اساس جایزۀ ملی حسین جلال‌پور پرداختن به دغدغه‌های حسین جلال‌پور در شعر و ادبیات بوده است. اگرچه معتقدم و اقرار می‌کنم در این راه موفق نبوده‌ایم ولی تلاش کردهایم و خواهیم کرد.
جایزه ملی غزل حسین جلال‌پور در سال جاری برگزار خواهد شد؟
بله؛ اوخر شهریورماه فراخوان جایزه منتشر می‌شود؛ دو ماه فرصت ارسال اثر خواهد بود و مراسم پایانی هم ۱۱ و ۱۲ دی‌ماه در بندر گناوۀ برگزار می‌شود.
این دوره هم به همان سبک و سیاق قبل برپا خواهد شد؟
تقریباً با همان چارچوب گذشته برگزار خواهد شد با یک تغییر در بخش کتاب و آن، اینکه کتاب‌هایی غیرچاپی هم پذیرفته خواهند شد.
برای کیفیت بخشی این دوره چه تدابیری را مدنظر قرار داد ید؟
برگزاری سه کارگاه همزمان با اختتامیه جایزه با حضور اساتید شعر و ادبیات، دعوت از متخصصان غزل و نقد و بررسی کتابها و اشعار رسیده به جایزه در کنار سخت‌گیری علمی و تخصصی در داوری‌ها انجام خواهد شد تا بتوانیم پنجمین دوره جایزه ادبی را درخور نام نامی حسین جلال‌پور برگزار کنیم.
عکس
